Nhật Chiêu, “Viết tên trên nước,” dòng chảy giữa đôi bờ Gibral / Tagore. (*)

dutule.com (ngày 28-3-2011): Nhật Chiêu là một học giả với kiến thức quảng bác, nhất là lãnh vực văn học Nhật Bản. Ông cũng là một trong những người có công chuyển ngữ một số tác phẩm văn chương tiêu biểu của các nhà văn Nhật sang tiếng Việt - - Những tác giả Nhật mà, tên tuổi của họ đã vượt khỏi biên cương của xứ “Mặt Trời Mọc.”

Bên cạnh đó, Nhật Chiêu còn cho thấy ông là một nhà văn, với những sáng tác cho thấy sự trân trọng của ông dành cho chữ và, nghĩa, là một trân trọng cần phải được ghi nhận.

Ghi nhận này, nơi cõi giới văn chương Nhật Chiêu, theo tôi, càng phải được tôn xưng hơn nữa - - Khi mà, giữa lúc một số nhà văn Việt Nam hiện nay, chạy đua trong chủ ý tạo kinh ngạc, chấn động tâm thần người đọc với những nôn nóng, háo hấc tạo tên tuổi ở dạng tự bạo hành, khổ dâm (một hình thức sa-đích tinh thần) trên những trang văn của họ.

Ở vị trí người đọc, tôi hạnh phúc, rất hạnh phúc gặp được một Nhật Chiêu, nhà văn. Một Nhật Chiêu chẳng những không thả mình, cuốn theo vòng xoáy xu hướng tình dục bệnh hoạn đang được mùa, với những bội thu ồn ào, dư luận.

Hơn thế, với tôi, Nhật Chiêu, còn cho thấy tính an nhiên, tự tại. Phong thái của một hiền giả qua văn chương - - Cụ thể, tác phẩm mới nhất “Viết tên trên nước” của ông.

Tôi không biết phải gọi tác phẩm này là tập truyện ngắn (như minh thị của những tác giả điểm cuốn sách này?) Hay đó là một tùy bút (?) Như những dòng suối chữ nghĩa tươi mát mà ông đã đem đến cho những người đọc ông. Nhất là giới trẻ.

Dù cho chúng ta gọi tác phẩm “Viết tên trên nước” của Nhật Chiêu là tập truyện hay tùy bút, điều đó, có dễ không quan trọng. Cái đáng kể, theo tôi, tác phẩm của ông, ra đời giữa bối cảnh hiện-trường-văn-chương của chúng ta, ngày càng có nhiều thêm những cây bút, giống như những thành phần khủng bố, ôm bom tự sát ở Trung Đông, bất kể hậu quả.

Nói cách khác, “Viết tên trên nước” của Nhật Chiêu là một trong những xác tín mạnh mẽ, quyết liệt về cái đẹp, cái mới của văn chương Việt hôm nay. Nó là một thứ tế-bào-gốc, làm thành văn học của bất cứ dân tộc nào.

Lại nữa, vẫn theo tôi, “Viết tên trên nước” của Nhật Chiêu, còn là một trường thi. Tôi nhấn mạnh, một bài thơ dài. Một trường khúc liền lạc vì tính hữu cơ tự thân của ý tưởng, hình ảnh và cảm xúc nội tại trong tác phẩm.

Nếu chúng ta lược bỏ những tựa đề - - Để nối những trang viết của Nhật Chiêu, từ những tùy bút này, qua tùy bút khác, chúng ta sẽ có “Viết tên trên nước,” trường thi Nhật Chiêu.

Đây là thí dụ:

“Trên nước, tôi viết một cái tên / Chới với, chới với. Có ai đó chới với giữa dòng nước gần bờ / Giữa dòng nước chảy xiết, cái đầu cố ngoi lên, cố kêu cứu / Tôi bẻ một khúc xương khô từ cái cây nguyên con chim mỏ nhọn vừa đậu chìa ra cho kẻ đang chìm / Rồi y cũng chộp được đầu khúc xương khô. Tôi kéo y lên bờ.”

 *

“Cám ơn, y tử tế nói rồi bỏ đi / Khoan đã, tôi nói / y quay lại. Tuy ướt sũng, y giống tôi như hệt / Không, không phải giống / Y chính là tôi, đúng là như vậy / Cái đầu y, mình y, chân y chính là chân tôi, mình tôi, đầu tôi.”

*

“Vậy thì ai vừa mới cứu y, ai đang kể chuyện này? Ai?”

 *

* *

“Rồi cơn mưa xuân cũng đến.”

*

Cao nguyên duỗi mình tắm mưa. Những vườn cà phê mà nàng vừa rời xa hẳn đang náo nức hân hoan trong cuộc tắm táp tinh khôi vì mưa xuân đã đến / Mưa xuân rơi rơi trên cây dương liễu, trên cây phượng tím bên ngoài cửa sổ. Mưa xuân rơi rơi trên giấc ngủ của nàng…”

Trích đoạn đầu từ chữ “Trên nước, tôi viết một cái tên…” tới các chữ “mình tôi, đầu tôi,” là những chữ cuối cùng của tùy bút thứ nhất, tựa đề “Mê cung,” (trang 19, 20).

Trích đoạn thứ hai, từ tùy bút tựa đề “Mưa xuân,” là tùy bút tiếp theo “Mê cung.” Tôi trích dẫn từ dòng thứ nhất “Rồi cơn mưa xuân cũng đến” và, 5 dòng kế tiếp (trang 22), khởi đầu tùy bút này.

Tóm tắt, theo cảm nhận chủ quan của tôi thì, trường ca “Viết tên trên nước” của Nhật Chiêu, là một dòng chảy tư tưởng, thơ mộng, giữa đôi bờ Khalil Gibral và Rabindranath Tagore. Mặc dù trong tác phẩm, ông trích dẫn nhiều thơ Rumi (Mawlana Jalal al-Din) thế kỷ thứ 13.)

Cám ơn dòng suối chữ, nghĩa Nhật Chiêu. Tươi. Mát.

Du Tử Lê.

(Gửi anh Lê Đình Dư, Rạch Giá.)

----------------------------------------------------------------------------------------------------

(*) “Viết tên trên nước” của Nhật Chiêu, do nhà Thanh Niên xuất bản, Saigon, 2010. Ông sinh năm 1951, Saigon; hiện giảng dậy tại Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Saigon.