XUYÊN TRÀ - Những Tín Hiệu Trong Thơ Du Tử Lê

Trong đất trời thênh thang - có ai tập hợp được gió mây về một cõi. Hãy để cho nó rải rác - muôn phương - giữa đêm lẫn ngày giữa yên lành và cuồng nộ.

Trong ý niệm đó - làm sao có thể diễn tả hết được - lột xác được- cô đọng được với 37 tác phẩm của Du Tử Lê, đến với anh như một sự đón nhận - một sự đồng cảm - trước những nổi trôi của thân phận - những quay quắt - nghiệt ngã của kiếp người.

Tôi không có tham vọng dài dòng về Du Tử Lê - mà chỉ đến với thơ anh bằng cánh cửa rộng mở - bằng những thao thức đồng điệu - bằng những nghi hoặc chồng chất trong nỗi đau và bất hạnh của cuộc sống:

“Búp nghi hoặc có chăng đời lá chết
Hoa nào tin quả đắng đến không ngờ!”

Thật tuyệt diệu và vô cùng biết ơn những cây khổ đau đã mọc trên đất oan khiên cằn cỗi - sinh ra trái nhọc nhằn - nhưng nay bướm hoa tình tự và từ đó nở ra muôn ngàn "Hiến chương tình yêu" nồng thắm.

Chất gì đã đọng lại trong cõi thơ Du Tử Lê? Phải chăng là chất đắng - là vị ngọt - là trăn trở - chia ly giữa cái vô hạn và hữu hạn:

“Chúng ta đã chia, ly từ vú mẹ
"Tập xa nhau thuở chập chững chân đi
"Chúng ta biết thịt xương này hữu hạn
"(Và,) nhân gian nào phải chốn đi về.”

Một điều rất ngạc nhiên và thú vị, trong tác phẩm 37 của Du Tử Lê thi sĩ đã phát hiện một căn bịnh di truyền trong tình yêu mà khoa học vẫn chưa tìm ra được một loại thuốc nhiệm mầu nào để hàn gắn vết thương thời gian và kỷ niệm - để rồi mãi mãi xa nhau:

“Riêng em biết: nhân gian là khoảng cách
"Mỗi con người chọn một thước đo riêng
"Cộng với bóng / tôi / đo từng ý niệm
"Biệt ly kia, em ạ, vốn di truyền.”

Có lúc tác giả “Trên Ngọn Tình Sầu” phải gào thét - hoài nghi - từ chối hay thiết tha tìm một nơi chốn nào đó để trở về hay chỉ còn lại những kỷ niệm bập bùng âm ỉ cháy:

“Sông có lúc cũng không về với biển
"Mưa dang tay vạm vỡ xóa chân trời
"Chim tiền kiếp / quay lui / tìm hốc đá
"Cây / bập bùng / thắp lại vết thương tôi.”

Từ tác phẩm đầu tiên cho đến “Hoa Nào Tin Quả Đắng Đến Không Ngờ” ở đâu - bao giờ - lúc nào trong thơ Du Tử Lê cũng có những điều mới lạ - dị biệt - lôi cuốn - có sức bật.

Trong vương quốc tình yêu - ngoài những bứt phá - vùng vẫy - cuồng nộ đôi khi lại bật lên những lời tâm sự - giải bày - chia sẻ - vỗ về - hay tận tụy để tạo nên một cõi yên bình ngọt ngào tha thiết.

Theo tôi -thơ của anh đã thoát ra mọi thể thơ và chứa đựng mọi thể thơ. Cái cũ trong cái mới và cái mới trong cái cũ. Anh đã mạnh dạn cách tân ngôn ngữ về hình thức cũng như về cấu trúc. Đây là sự chuyển mình của thơ - thoát ra những khuôn sáo cũ nhưng lại nay vẻ mỹ miều quý phái!

Có lúc, tôi thật tình chưa hiểu hết ý thơ bằng những dụng ngữ mà Du Tử Lê đã sử dụng. Nhưng, bất chợt một lúc nào đó - chậm hơn - xa hơn - khi trầm tĩnh lại tôi đã cảm nhận được những tín hiệu trong thơ anh qua những trăn trở - hoài nghi - trước những bi lụy - hợp tan - khổ đau - hoan lạc - chia lìa về thân phận con người trong tình yêu và quê hương.

Hôm nay - lần thứ hai Du Tử Lê trở về đây - Tôi hy vọng quý vị sẽ đón nhận một tài hoa - cũng là một trong bảy “Ngôi sao bắc đẩu” của thi ca hậu bán thế kỷ 20. Vì thời gian không cho phép - cũng như có quá nhiều tác giả nói về Du Tử Lê, viết về Du Tử Lê.

Xuyên Trà
(Atlanta, Georgia Oct-1999.)