Trò chuyện với H/S Lê Thánh Thư - 8

Câu hỏi của độc giả Hai Trầu

Kinh Xáng Bốn Tổng ngày 24 tháng 09 năm 2012

Thưa hoạ sĩ Lê Thánh Thư,

Xin chân thành cảm ơn ông đã trả lời ba câu hỏi mà tôi đã mạo muội thưa cùng ông. Nhận thấy ông có lòng với bạn đọc, nên tôi xin gởi đến ông thêm vài câu hỏi nữa với hy vọng ông không nỡ phụ lòng.

1/ Trước nhứt, đọc lại phần giới thiệu, được biết ông quê ở Bình Định; mà Bình Định lại còn là đất văn vật với Hàn Mặc Tử đời trước, rồi sau này có Võ Phiến mà nhà phê bình Nguyễn Hưng Quốc đã nhận định: “Nếu cần phải tìm cho Võ Phiến một nhãn hiệu, chúng ta có thể gọi ông là nhà văn của thế kỷ XX.”(1). Rồi còn có thi sĩ Quách Tấn với “Nước Non Bình Định” mà nhà văn Nguyễn Hiến Lê có lần đã ghi cảm tưởng: “Tôi nghĩ dù không có Mùa Cổ Điển và tập Mộng Ngân Sơn, một tập chứa nhiều bài thơ ngũ ngôn tứ tuyệt rất hay, mà sau này ai có muốn làm tiếp công việc phê bình của Hoài Thanh tất phải nhắc tới, dù không có hai tập đó đi nữa, thì chỉ nội công phu viết địa phương chí cho Bình Định, thi sĩ cũng xứng đáng là người con của Bình Định rồi.”(2) . Thêm nữa, còn có Nguyễn Mộng Giác sau này với “Sông Côn Mùa Lũ”, “Mùa Biển Động” ra đời vào mấy năm gần cuối thế kỷ XX. Chắc có lẽ Bình Định của ông còn nhiều nhân tài nữa mà tôi chưa được biết hết. Thế nên, được sanh ra và lớn lên nơi vùng đất nhiều nhân tài ấy, là một người làm thơ và vẽ tranh, ông nghĩ gì về các nhân tài nơi xứ xở của ông mà tôi vừa lược kể? Ông có lấy làm hãnh diện về họ, về đất Qui Nhơn của ông không, thưa ông ?

2/ Nhơn nhắc đến thi sĩ Quách Tấn, tôi lại nhớ trong lá thư đề ngày 03 tháng 10 năm 1980 gởi cho nhà văn Nguyễn Hiến Lê, ông đã viết: “Anh (tức nhà văn Nguyễn Hiến Lê) không chuyên về thơ, song nhận xét về thơ rất tinh vi, rất sâu sắc. Tôi nhận thấy phần đông các nhà thơ nhận thức thơ cạn cợt vô cùng. Họ chỉ thấy cái hay trong thơ của họ và của bạn bè họ mà thôi. Tôi rất ghét thói đó. Thơ của bạn mà không hay thì nếu vị mích lòng không chê, nhất định không khen dù khen lấy lệ.”(3)

Ông nghĩ sao về nhận xét ấy của tác giả Nước Non Bình Định, và Xứ Trầm Hương?

3/ Nhớ có lần cách nay mấy tháng, tình cờ trong một buổi cà phê sáng tại nhà một bạn trẻ, tôi có gặp nhà văn Nguyễn Đình Toàn bên ly cà phê nóng và tôi mạo muội nêu lên ý kiến: “Trong các bộ môn nghệ thuật, như văn thơ nhạc họa thì ngôn ngữ âm nhạc có nội lực mạnh mẽ nhất. Chẳng hạn một bài thơ hay một quyển tiếu thuyết dù hay cách mấy đi chăng nữa, người ta chỉ mê nó và đọc nó ở một thời nào đó thôi dù sau này có dịp đọc lại người ta ít háo hức như hồi đọc lần đầu nếu không muốn nói là cái hay lúc mới đọc lần đầu đã phai nhạt đi rất nhiều. Còn âm nhạc thì không; một bản nhạc nào đó mình mê dù sau nầy lâu lắm rồi mới nghe lại thì âm điệu và lời nhạc êm đềm ấy vẫn làm trái tim ta thổn thức bồi hồi nhiều lúc không cầm được những giọt nước mắt chảy tràn trong khóe mắt.” Nhà văn Nguyễn Đình Toàn cắt nghĩa về điều này, đại ý : “Vì trong trong âm điệu và lời ca của mỗi bản nhạc nó có chứa chút kỷ niệm, chút quá khứ, chút hình bóng mà người nghe đã có lần trải qua khi nghe nó lần đầu rồi!”

Vậy thưa ông, trong thơ và tranh của ông có bài thơ nào hay bức tranh nào từ trước tới giờ đã làm người đọc thơ, người xem tranh của ông xúc động đến rơi nước mắt không ?

4/ Trong cuốn “Một Quan Niệm Về Sống Đẹp”, Lâm Ngữ Đường có nhắc câu cách ngôn của Trương Trào, một thi sĩ giữa thế kỷ XVII, mục “Bàn Chung Về Đời Sống”, có ghi: “Người nên giống một bài thơ, vật nên giống một bức họa.”(4)

Là một người vừa làm thơ vừa vẽ tranh, ông nghĩ sao về câu cách ngôn trên?

Trân trọng kính chào ông.

Hai Trầu

--------------------------

Cước chú:

1/ Võ Phiến, của Nguyễn Hưng Quốc, nhà xuất bản Văn Nghệ (California), năm 1996.

2/ “Quách Tấn- Nguyễn Hiến Lê: Những bức thư đầm ấm” do Quách Giao sưu tầm. nhà xuất bản Tổng hợp TP/HCM, năm 2010, trang 449.

3/ “Quách Tấn-Nguyễn Hiến Lê: Những bức thư đầm ấm” (sđd), trang 308.

4/ “Một Quan Niệm Về Sống Đẹp” của Lâm Ngữ Đường, do Nguyễn Hiến Lê lược dịch. Sài Gòn, ngày 30-12-1964,

Họa sĩ Lê Thánh Thư trả lời độc giả Hai Trầu:

1- Đó là những tên tuổi đã ghi dấu ấn trong nền văn chương Việt Nam. Là người con của mảnh đất văn vật Bình Định, tôi tự hào về họ.

2- Tôi xin được phép không trả lời câu hỏi này. Vì thi sĩ Quách Tấn đã chết.

3- Tôi đồng quan điểm với nhà văn Nguyễn Đình Toàn.

Tôi chỉ quan tâm đến việc vẽ và viết. Làm sao biết được tác phẩm nào của tôi lấy được nước mắt người xem, người đọc.

4- Theo tôi, câu cách ngôn trên có tính thi vị hóa. Mong con người bình tâm trước đới sống vốn nghiệt ngã và đấy biến động này.

Lê Thánh Thư