Yếu tính của thi ca theo tôi, trước, sau vẫn là cách-nói. Rõ hơn, cách-nói- khác về mọi rung động, cảm nhận, suy nghĩ… Khởi tự căn bản này, vẫn theo tôi, nó giúp người đọc phân biệt được phong cách thơ của nhà thơ này, với nhà thơ khác. Nó như một thứ ID, một loại thẻ-nhận-dạng-thi-sĩ.
Từ điểm nhấn vừa kể, tôi nghĩ, Trịnh Sơn đã tìm được cho cõi giới thi ca mình, những cách-nói-mới.
Thí dụ một trong những bài thơ tôi được đọc gần đây của Trịnh Sơn, bài: “Đêm Vắng Gì Như Vắng Một Đêm” - - Ngay từ cách chọn nhan đề cho bài thơ của mình, họ Trịnh đã cho thấy cách-nói-mới kia.
Trịnh Sơn không chỉ gây ấn tượng cho người đọc bằng tựa bài thơ mà, ngay khổ thơ thứ nhất của bài 3 khổ của mình, họ Trịnh đã buông giây cung, bắn về chân trời, những mũi tên “cách-nói-khác”. Như:
“…Làm thân cây gánh gồng mùa
“Gánh gồng những đám mây chỉ biết bay qua mà quên trở lại
“Gánh gồng nhánh tầm gửi đã cướp mất nỗi cô đơn của tôi
“Và những chiếc lá bỏ đi khi chưa nhận nụ cười
“Diệp lục ơi
“Sự sống chảy trong người hay người gieo sự sống?...”
Nếu phân đoạn lại 6 câu thơ trên, chúng ta sẽ có chí ít cũng hai cánh cửa mở ra hai cách nói mới.
Cách nói mới thứ nhất là Thân cây gánh gồng mùa, gánh gồng mây bạc tình, gánh gồng cả những nhánh tầm gửi một thứ khách không mời…
Và, tiếp tới cách nói thứ hai: “những chiếc lá bỏ đi chưa nhận nụ cười / Diệp lục ơi…”
Trịnh Sơn không dừng ở đấy. Khổ thơ mở đầu của “Đêm Vắng Gì Như vắng Một Đêm” chỉ là khúc dạo đầu. Đoạn Intro. Hoặc nó mới chỉ như tiếng chim báo bão - - Lưu ý (dẫn dụ) người đọc (hay chính họ Trịnh) hân hoan bước vào tâm bão cách nói khác, với câu chữ như “Nỡ nào đuổi năm cũ vào phong bao lì xì”:
“Chiếc son ngoan hơn công chúa ngủ trong rừng
“Mọng môi ký ức
“Rưng rức giao thừa
“Nỡ nào đuổi năm cũ vào phong bao lì xì
“Phố đêm ấy vắng gì như vắng một đêm
“Chảy qua anh đi em
“Tràn qua anh đi em
“Tất cả niềm tin và hy vọng
“Hoa thơm cùng trái đắng
“Nghe tết trở mình mừng thôi nôi tình sầu
“Đào hờn ngoài kia mai giận trong này”
.
Bên cạnh những cách nói mới kể trên, tôi nghĩ, chúng ta cũng đừng quên, thơ Trịnh Sơn còn ắp đầy tính lạc quan rất… “trai tráng”. Một tâm thái khá hiếm trong cảnh tình thi ca hôm nay, của chúng ta.
Với một nhà thơ đã tìm thấy cho mình, những cách-nói-khác, như Trịnh Sơn, tôi nghĩ, có dễ không nên nói thêm một điều gì, về cõi-giới thi ca đĩnh đạc, với diện mạo đậm nét này.
Du Tử Lê
(Feb. 21-2013)
Đàn bà đẻ ra tôi
Đàn bà đẻ ra tôi
Tôi biết
năm 20 tuổi
Nàng rơi giọt máu đỏ trên khăn trải giường và chỉ vào đó gọi bằng chứng sự đồng trinh
Đồng trinh
Tôi có hiểu hết nghĩa đồng trinh
mà bấy lâu nay chỉ tôn thờ Đức Mẹ
nhìn nàng
hăm hở
Maria
Bắt đầu những buổi chiều mối đụn
thảng thốt hôn hoàng mây ôm tịch dương
cô bé ngày hôm qua là em ngày hôm nay khẳng khiu ngước mặt phố
Maria
Cơn giận dữ phá nát trái tim nguyên sơ
máu nào chẳng là máu
đời nào chẳng là đời
đánh đố nhau nông nổi đỏ ối vệt Trung Hoa
làm gì
làm gì
Bắt đầu những đêm mưa ngược chiều
rát da thịt thanh xuân vết bầm đen thời gian
phòng kín cửa chắn gió
Cọ vào tôi sợi dây thừng của em
Thòng lọng
không đáng sợ
Vòng tròn ấy
cái bóng nó in vào nhau mới đáng sợ
Đàn bà đẻ ra tôi
Tôi biết
năm 20 tuổi
Những chuyến xe lăn qua đời sao nặng nề đến thế
Chuyến xe đưa mẹ qua cầu
Hôn nhân ao nát bùn chờ sen mọc
Chuyến xe tiễn cha qua hoang đàng
Nhạt phèo phèo dốc người lấm bụi
Chuyến xe bẻ gãy kính chiếu hậu
Tuổi trẻ qua trên vai Hoàng tử Bé
Về đâu
Về đâu
Tôi ơi tôi ơi khóc tràn 20 năm ly không đầy
Vẩn vơ thế kỷ xanh hóa chất
Diệp lục em nuôi lá sáo Trương Chi từ thưở ấy bây giờ
Cây trách hoa vội tàn
Một đời cây ươm mầm ly tan
Rụng xuống rụng lên rụng qua rụng lại
Ước mơ em về suối hoang vu rừng rú một lần
cởi phù hoa khỏa thân
trụi trần tóc lông
mê man vú căng
rủ chim dại vong thân làm tổ
loang không gian ngược thị thành bụi đỏ
cao su chảy máu dọc đường
ta ngỡ ngàng chảy máu uyên ương
Maria
Maria
kỳ cọ tháng ngày bằng cỏ lau cỏ may
gội tóc vàng hoe nắng cặn
khoa tay khoa tay bay về trời níu một vì sao rơi
không cần nói nữa
Con suối này chảy về kia thành sông
Và sông ấy xuôi về kìa thành biển
Có thể bôi bẩn tình yêu như bôi bẩn chiếc khăn trải giường ư
như trăng bôi bẩn bầu trời ư
Hoang tàn ngày đêm hoang tàn năm tháng
Hoang tàn tự do hoang tàn tù ngục
Mộng mị không có mắt để nhìn xác thân ta rã rời đổ bóng
Lạnh ngắt Lý Mạc Sầu khóc hận Kim Dung
Tôi ra đời trên cánh đồng lúa mọc
Vịt trời từng đàn từng đàn ghé qua thăm
thỉnh thoảng mổ lên non nớt ngực non vài cái
thỉnh thoảng ỉa lên lởm chởm tóc xanh vài bãi
Nuôi nhau qua kiếp này kiếp này thôi
Lùng bùng sớm mai thức dậy chảy ra đường
Chảy ra
chảy ra
chúng ta chảy ra
Còn lại gì mỗi buổi tối bước về nhà
Có thể em mấy mươi năm sau tóc bạc cằm móm
Nhăn nheo Kiều vùi đầu vào ký ức bà ký ức mẹ ký ức con gái
Hơn một lần vùi nhau Tiền Đường xa ngái
Ấp ôm dục vọng dang tay che cả bầu trời mà làm gì
rồi hoảng hồn mỗi lần nghe “tận thế”
trời sập
chẳng bao giờ trời sập
Tái tạo lại nhau tái tạo lại mình chạy trốn được không
Thời gian cũng cần một con dao tiễn đưa cuống rốn
như mắt lá răm em cắt cuống đời anh một đêm máu đỏ khăn trải giường
Nàng rơi giọt máu đỏ trên khăn trải giường và chỉ vào đó gọi bằng chứng sự đồng trinh
Đồng trinh
Tôi có hiểu hết nghĩa đồng trinh
Mà bấy lâu chỉ tôn thờ Đức Mẹ
Vục đầu vào ổ rơm tâm hồn
Nghe tiếng rên kêu của những con vịt trời đẻ trứng
Hình elip loang lổ dần biến dạng dần thể xác địa cầu
Chúng ta đã đến từ một thế giới khác
Cũng như chúng ta sẽ ra đi mấy thế kỷ nữa
Khi nhung nhúc chết chóc ruồi bọ ăn vẹt trái đất này
Đóng chặt cửa lại để nghe mình khôn lớn
Lại mở cửa ra để thấy mình bé dại
Trống rỗng hỗn độn cuộc đời ngày qua ngày tháng qua tháng
mảng tối mảng sáng
mảng khô mảng ướt
mảng bình yên mảng hoảng hốt
mảng tắt ngấm mảng hun đốt
như nhau như nhau như nhau
Gầm rú thế kỷ trên lưng ngựa
những con ngựa 4 chân
những con ngựa 3 chân
những con ngựa 2 chân
rồi sẽ không cần chân nữa
Lai tạo tâm hồn lai tạo con đường lai tạo bầu trời
Lai tạo cả kiếp sau của mình
Nếu có thể
Đã dài ngày chạy trốn
Đã rộng đời buồn hiu
Mênh mông thăm thẳm
Tháng 7 lâu
Mưa ngâu ngắn
Ngưu Lang đành Ngưu Lang
Chức Nữ yêu người khác
Nàng rơi giọt máu đỏ trên khăn trải giường và chỉ vào đó gọi bằng chứng sự đồng trinh
Đồng trinh
Tôi có hiểu hết nghĩa đồng trinh
mà bấy lâu chỉ tôn thờ Đức Mẹ
Đàn bà đẻ ra tôi
Tôi biết
năm 20 tuổi
-----------------Đêm Vắng Gì Như Vắng Một Đêm
Nghe tết trở mình tôi không hát nữa
Không đi nữa
Không thở nữa
Làm thân cây gánh gồng mùa
Gánh gồng những đám mây chỉ biết bay qua mà quên trở lại
Gánh gồng nhánh tầm gửi đã cướp mất nỗi cô đơn của tôi
Và những chiếc lá bỏ đi khi chưa nhận nụ cười
Diệp lục ơi,
Sự sống chảy trong người hay người gieo sự sống?
Chiếc radio chơ vơ góc phòng suốt mùa đông câm nín
Qua thân thể tôi cọ rửa
Âm thanh gì như tiếng chim ca ngày xưa
Tiếng em ngày xưa
Nức nở
Bụi gai anh nhọc công trồng rồi chẳng nhớ
Kỷ niệm run run như mới chỉ bắt đầu
Chiếc son ngoan hơn công chúa ngủ trong rừng
Mọng môi ký ức
Rưng rức giao thừa
Nỡ nào đuổi năm cũ vào phong bao lì xì
Phố đêm ấy vắng gì như vắng một đêm
Chảy qua anh đi em
Tràn qua anh đi em
Tất cả niềm tin và hy vọng
Hoa thơm cùng trái đắng
Nghe tết trở mình mừng thôi nôi tình sầu
Đào hờn ngoài kia mai giận trong này
11/2012
TRỊNH SƠN.
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D226269363.-%3B)