Tượng chân dung Du Tử Lê (Phạm Văn Hạng.)

Cách đây khoảng gần 3 năm, qua một người bạn, tôi gặp lại điêu khắc gia Phạm Văn Hạng. Qua ông, tôi mới biết, ông và tôi đồng tuế (cùng tuổi) và có một thời gian, chúng tôi ở cùng một “làng.” Làng Báo Chí, Thủ Đức, trước tháng 4-1975.

Ông nói đúng. Tôi có một thời gian ở Làng Báo Chí, nhưng vì ít giao thiệp nên tôi biết rất ít những người cùng “làng” với mình.

Năm 1972, điêu khắc gia Phạm Văn Hạng nổi tiếng với một bức tranh hỗn hợp (mix media,) như một bày tỏ cụ thể tinh thần đối kháng chiến tranh.

Để hoàn tất bức tranh mix media của mình, ngoài phần mầu, sắc, ông đã gắn vào tác phẩm của ông những đoạn giây kẽm gai vấy máu, những mảnh xương, thịt, ruột, gan, phèo phổi… của những nạn nhân trong cuộc chiến.

Tất nhiên, trước khi thực hiện, họ Phạm đã ngâm tất cả những cơ phận của thân thể con người đó vào những dung dịch hóa chất, để tránh phân hủy và, có thể lưu giữ lâu dài. 

(Họa sĩ Nguyễn Đình Thuần cho biết, bức tranh mix media này, được trưng bày lần đầu tiên, tại thành phố Huế, trước khi mang vào Saigòn, triển lãm.)

Gặp lại nhau, sau khi chở tôi đi xem một số công trình điêu khắc của ông tại nhiều địa điểm ở trong, cũng như ngoài Saigòn; trước khi chia tay, họ Phạm ngỏ ý muốn thực hiện một bức tượng chân dung tôi, để làm kỷ niệm.

Trước khi về lại Mỹ, do sự hướng dẫn của Đ.T.H., chúng tôi ghé xưởng đúc tượng của ông.

Không biết có phải vì biết tôi không có nhiều ngày giờ, nên, khi ngồi làm mẫu cho ông, chỉ trong khoảng một tiếng đồng hồ, ông bảo tôi có thể đứng lên.

“Phác họa đã xong. Chúng ta có thể vào nhà…ăn cơm.”

Hôm sau, ông gọi tôi rất sớm. Ông kể, suốt đêm ông ngủ không được.

Gần sáng, khi nghĩ được cách diễn tả mái tóc đã thưa, rụng, sói…của tôi, ông ra vườn và, hoàn tất bức tượng với những “dợn tóc giang hồ, bay theo chiều gió…” Ông muốn tôi tới ngay để coi và, viết một đoạn thơ nào tôi thích, lên phần đất sét khi nó còn ướt…

Với tôi, đó là giây phút mà tôi nghĩ, tôi sẽ mãi nhớ…về Phạm Văn Hạng, người bạn cùng làng, “đồng tuế” với tôi.

(2-2010.)