dutule.com (ngày 30 tháng 12-2016): Theo định nghĩa, “lối mòn” là con đường được nhiều người sử dụng liên tục trong một thời gian dài. Hai chữ “lối mòn” cũng được dùng trong lãnh vực chữ nghĩa. Khi người ta muốn nói tới những người làm văn chương vẫn đắm đuối hay, từ chối ném mình vào những lên đường, phiêu lưu tới những chân trời bị coi là bất định.
Tuy nhiên, điều đó, dù ở thời kỳ hay giai đoạn văn chương nào, vẫn có những cây bút hăm hở, tự tin, dấn thân vào những khám phá mới, cùng những cảm nhận và, diễn tả khác - - Như thể, đó mới chính là niềm tin hoặc, đam mê cháy bỏng, của những cây bút ấy.
Tôi nghĩ, bất cứ ai, có dịp đọc “Đi ngược đám đông”, tập thơ thứ tư của Đông Hà (không kể một thi phẩm in chung, XB năm 2012) đều dễ nhận ra nỗ lực của Đông Hà là một trong những cây bút: Hăm hở, tự tin dấn thân vào những khám phá mới, cùng những cảm nhận và, diễn tả khác - - Như thể, đó mới chính là niềm tin hoặc, đam mê cháy bỏng, của nhà thơ này.
.
Với tôi, ngay tự tựa đề “Đi ngược đám đông” (do tình cờ hay, vô thức) Đông Hà đã báo trước cho người đọc thấy nỗ lực ra khỏi “lối mòn”, tạo cho cõi-giới thi ca của mình, những chân dung khác.
Thực vậy. Bài thứ nhất, “Giờ của trăm năm”, mở vào thi phẩm “Đi ngược đám đông”, chỉ với 16 câu thôi mà, đã có những ngữ-cảnh mới hoặc, cách nói khác… đám đông:
“Cái đồng hồ chạy quanh
không cần nhanh hay chậm
chỉ cần chạy sao cho đúng
giờ anh gặp T. (*)
“Giờ anh gặp T.
có mưa?
có nắng?
có vài lẳng lặng
có chút ưu phiền
“Hề chi hề chi
chỉ cần tích tắc
cũng thành trăm năm
chỉ cần nước mắt
cũng thành phúc âm
“Cái đồng hồ chạy quanh
mà nhanh hay chậm???
(Trọn bài).
Tính “đi ngược đám đông” của Đông Hà (cô giáo hiện đang dạy văn ở trường THPT Chuyên Quốc Học, Huế không chỉ hiển lộ nơi một số, trong hơn 50 bài thơ làm thành thi phẩm mà, ở bất cứ bài nào, người đọc cũng gặp được chân dung Đông Hà, ngược chiều đám đông.
Như bài “Hái thuốc một mình”, kế tiếp, Đông Hà cũng tự giễu nhại mình với ngôn ngữ như nói, tự nhiên, đầy nữ tính:
“khi không làm một cơn đau
khi không làm một nát nhàu cả lên
chung tay xây một ngôi đền
chữa dăm ba bệnh tự nhiên như là…
(…)
“anh đau một chuyến nghi ngờ
T về hái thuốc ngồi chờ kiếp sau…”
Hoặc:
“…Để sáng nay có loài chớp mắt
mở không ra mà đếm u sầu
u sầu nở muộn mười năm nữa
ai đứng chân cầu đợi nước xuôi
“Gọi gì cũng không lời động vọng
T treo thương nhớ dưới hiên nhà…”
(Trích “Không lời động vọng”)
Và:
“Tháng này còn nắng lung linh
riêng T còn lại một thinh không mình…”
(Trích “Óng mùa tơ lụa”)
Và:
“Như bữa này T lên chùa thỉnh kinh
hồi chuông nói rằng mây đang xuống núi
T. mở hầu bao mua núi chở về…”
(Trích “Mua núi chở về”)
Và:
“Ba trăm một mụ đàn bà
đem mà trải chiếu hoa cho nằm
“Sông này đổi được ba trăm
sao T lại đổi ra đằng phù du…”
(Trích “Không có bờ nào cho T”)
Và:
“Ngó sông anh biết bạc đầu
thương em sóng vỗ qua cầu còn run
giờ mình đã biết gọi chung
một thiên đồ rứa ra lừng khừng yêu
“Thương chi cái bến sông liều
mà trưa đứng nắng thả nhiều nụ hôn
nên giờ T dạ bồn chồn
đợi mưa trở lại với nguồn cội xưa…”
(Trích “Bến sông”)
Vân vân…
Như đã nói, đọc bất cứ một bài thơ nào, trong tập “Đi ngược đám đông” của Đông Hà, người đọc cũng sẽ nhận, hưởng được ít nhiều những câu thơ lạ, hay cách nói khác của tác giả. Như câu “một thinh không mình”…
Tuy nhiên, những bước chân… “đi ngược đám đông” của Đông Hà còn để lại trên đường đi nhiều kỹ thuật thi ca mà, Đông Hà đã cho thấy Đông Hà nắm khá vững, những kỹ thuật đó.
Ngoài những kỹ thuật căn bản như So sánh, Liên tưởng hay Nhân cách hóa, Đông Hà còn tỏ ra nhuần nhuyễn khi hoán đổi vị trí của sự vật bị quan sát (object) bởi chủ thể (subject) trở thành chủ thể - - Như như hai câu thơ, được tác giả hoán đổi vị trí: “hồi chuông nói rằng mây đang xuống núi / T. mở hầu bao mua núi chở về…” Hay khả năng liên tưởng kép, khi Đông Hà viết, “Ngó sông anh biết bạc đầu…”: Nhìn sông với những con sóng, tác giả liên tưởng tới “sóng bạc đầu”. Từ “sóng bạc đầu”, tác giả lại liên tưởng tới tóc bạc của nhân vật thứ hai, trong ngữ cảnh của bài thơ.
Tôi nghĩ, chính những kỹ thuật thi ca nhuần nhuyễn Đông Hà có được, chẳng những xác định nỗ lực tách thoát hay… “đi ngược đám đông” mà, chúng còn cho thơ Đông Hà, nhiều dung mạo khác.
Âu đó cũng là thành tựu đáng kể của cõi-thơ Đông Hà vậy.
Du Tử Lê
(Dec. 31st 2016)
_________
(*)Chú tích của người viết bài này: Nhân vật “T” trong “Đi ngược đám đông”, chính là tác giả (?)
.
MỜI ĐỌC THÊM DĂM BÀI THƠ ĐÔNG HÀ.
.
Đi ngược đám đông
Khi anh ngoảnh mặt bỏ đi
là em biết mình sẽ không còn ngồi giữa đám đông nữa
những ồn ào chúc tụng thực ra với em đều vô nghĩa
Em đã đi ngược đám đông thật lâu
và ngồi một mình trong cũ kỹ
rồi một hôm bước ra
bằng cái cầu thang treo lơ lửng
kèm một nụ hôn
Từ ấy có nhiều ngày vui
Để rồi khi anh ngoảnh mặt bỏ đi
Em biết
mình sẽ lại một mình đi ngược đám đông…
Chơi dao trong căn nhà nứt gãy.
Bữa gần tàn ngày mình đi qua quãng nắng
gặp ngôi nhà chết gãy trong sương
bức tường nứt
bờ vôi nứt
cả nụ cười găm ngoài cổng chờ hoài cũng nứt
gõ ba lần rơi từng vùng bụi phủ
hạt vừng năm xưa trót trả mất rồi
thôi đành vậy làm người không lịch sự
tháo chốt bước vào gỡ từng vạt đăm chiêu
Mình ngồi lại đôi bàn chênh ghế gãy
chỗ cắm hoa tan tác chiếc gương hờ
hình như phấn lâu ngày lên màu úa
hình như son còn đọng vết môi cười
Cửa đã mở ngôi nhà chừng như thức
làm sao khép lại để ra về???
Khúc nước trong.
Khúc nước trong cong mình uống cạn
chỉ sợ gió thổi rơi mất một cái nhìn
đừng em đừng anh
Con mắt rơi nghiêng chỗ nào cũng sáng
nên thể bâng quơ cũng hóa đa tình
Khúc sông thật sâu cá buồn cá lội
em đâu buồn sao lại bước qua mau
Sợ hôn thật nhanh mai này khó nhớ
em níu vành môi thêm nửa cái lưng chừng
Khúc nước này trong sao lòng mình đục
nên mắt mờ chẳng nhận ra nhau…
Huế tím.
Buổi sáng cong như cầu Tràng Tiền lung linh
nhuộm sương cuộn nhau tình tứ
em qua cầu tóc ướt như mây
Vẽ Huế lên cây ra đầy màu tím
thả Hương lên chùa mõ gõ thâm nghiêm
Qua đò lụy đò qua tình lụy người
có con bò vàng chẳng thiết lụy ai
Ơi con bò vàng năm ngoái năm nao gặm từng miếng cỏ nuốt vào trong ký ức có xanh thêm được nhúm nào
chờ ta theo với
ta theo con bò vàng khơi ký ức lên nhai
có còn xanh nao hay đã thành rong ngậm ngày
hấp hối chính ngay chỗ ai qua đây cùng đè nghiến chân mình bấm cái mà nhớ nhớ quên quên
Buổi sáng trong veo
nghe Huế thở hiền như một nụ hôn con gái đêm qua tiễn biệt dưới mái hiên người
Nụ hôn thì có chi vui
mà Huế nhớ ngàn đời cho đến tím?
ĐH.
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D388507744.-%3B)