Đặng Tiến, Sông Loire Và, Chữ, Nghĩa

không biết bao giờ tôi mới có dịp đến Orléans

nơi bạn ở.

dù tôi vẫn nhớ Paris, quận 13,

Porte d’ Italie

hay cửa ngõ Porte de Choisy quen thuộc.

trên, dưới hai mươi năm.

nơi bạn dúi cho tôi thẻ điện thoại

bảo gọi đi. bất cứ đâu.

xong đưa lại!...

tôi nhớ đó là một buổi tối cuối năm

Paris mưa.

bạn tế nhị rời xa trạm điện thoại công cộng.

(như để mừng gặp lại đêm mưa?)

bây giờ, tôi không thể nhớ, đã gọi cho ai!

chỉ nhớ đầu dây bên kia, hỏi ở đâu ra thẻ đó.

tôi trả lời Đặng Tiến cho:

“gọi không giới hạn…”

tôi biết bạn không tài nào nhớ nổi chuyện nhỏ nhặt này.

khi đời sống bạn chập trùng

nắng, gió thảo nguyên.

chộn rộn rừng nguyên sinh nhiệt đới.

chấp chới những cuộc tình.

hư ảo bao miểng trăng sớm vỡ!

như nước sông Loire - -

(con sông dài nhất nước Pháp

chảy qua nơi bạn ở.)

tôi cũng tin bạn không tài nào nhớ nổi:

đầu năm 1976

tôi… tồng tộc…

viết thư:

một cho bạn.

một cho Ngọc Dũng,

(nói việc tôi định làm báo).

nhớ rất rõ, bạn lưu ý tôi rằng:

“chưa phải lúc… để làm một tờ báo,

dù theo đường hướng nào!?!)

chỉ Ngọc Dũng hồn nhiên,

gửi cho tôi rất nhiều bức họa trắng / đen.

(nhờ thế tôi có tranh làm bìa và phụ bản

cho tập truyện đầu tiên của tôi, quê người:

“Tan theo ngày nắng vội”,

giữa thập niên 1980)

.

không biết bao giờ tôi mới có dịp đến Orléans

nơi bạn ở.

Trịnh Cung, người bạn họa sĩ của chúng ta, kể:

đã gặp nạn ngay khi vừa đặt chân tới Pháp.

và, bạn là người mở rộng vòng tay

nhận y… “tỵ nạn”.

đó là năm 1994,

trên căn gác ngôi nhà Orléans có chiếc cửa sổ ngó vào dòng sông Loire.

đoạn nổi nhiều cồn cát.

khiến bạn chúng ta thao thiết nhớ Trà Khúc.

(con sống miền trung, cũng nổi nhiều cồn cát.)

.

(cùng với phù sa sông Loire),

Trịnh Cung vẽ được mười bức tranh trong một tháng.

như tiếng thét, gầm của con thú

trúng thương nhân tình thế thái!.!

nhưng, khi bạn nói mấy lời khai mạc phòng tranh

(thì) Trịnh Cung lại bật khóc.

từng hồi.

tựa đứa trẻ mồ côi,

bị xua, đuổi!

cảm động,

lúc được đám đông công nhận

tài năng hội họa.

tôi muốn nói chính bạn

người đã cho Paris / nghệ thuật,

một khí hậu khác.

cá nhân tôi yêu, quý biết bao tinh thần bảo vệ bằng hữu của bạn.

tôi còn hiểu:

nhờ vậy, Trịnh Cung đã không phải trở lui Saigon

với chiếc bao tải nát, nhầu nhân sinh.

ngập ngụa máu, xương thế sự,

là chiếc bóng trên vai

người vô tổ quốc!.!

.

có thể bạn không biết,

tôi và, T. nhiều lần trở lại Paris.

không gặp bạn.

bằng hữu kể:

bạn mới rời sông Loire về lại Hương Giang (?)

hay, đang tắm ở bến sông Đà Nẵng, Saigon…(?)

tôi không tin bạn có thì giờ tắm ở bất cứ dòng sông nào!

dù cho đó là sông Hồng, sống Đáy hay, Lô Giang…

nhưng, tôi tin bạn đang tắm ở đầu nguồn chữ, nghĩa Việt Nam.

thi ca nghìn năm, không ngưng thất lạc.

đớn đau. tìm bản sắc…

.

lần mới nhất tôi và, T. đến Paris,

chỉ gặp Từ Thức, Vũ Thư Hiên, Trần Thanh Hiệp…

và, những người bạn trẻ khắp nơi đổ về ngôi nhà

của Nguyễn Linh Quang / Mạch Nha.

nơi đáy dốc.

(có cả Vũ Thư Hiên…

và, Đặng Mai Lan mới trở về

từ nửa địa cầu).

chúng tôi hát cho nhau nghe

những lời thơ tự thân sớm có cho nó

vạch phấn Việt Nam, mới…

riêng bạn,

bằng hữu tôi nói,

không thể kiểm chứng bạn đang phiêu hốt phương trời nào?

và, cũng rất khó xác nhận bạn đang “tắm” ở khúc sông thi ca nào?

lớn / bé?

.

bây giờ,

tôi đủ già

để hiểu ra:

cái thành phố chỉ có gần hai trăm ngàn dân Orléans của bạn,

không thể cản, ngăn tôi gặp bạn.

bằng cớ, chúng ta đã gặp lại nhau, gần trưa:

Cali Steak House. Tân Định.

bạn không phải rút từ túi áo thẻ điện thoại, cho tôi mượn.

nhưng, gặp gỡ này, cho tôi niềm vui bất ngờ.

như những bất ngờ, (hạnh phúc);

khi đọc được đâu đó, đôi, ba bài phê bình chữ, nghĩa - -

bài viết nào của bạn, với tôi,

cũng tựa những ngọn giáo tài hoa

ghim chết tờ… “yết thị” khen / chê

đây. đó.

.

bây giờ,

tôi đủ già,

để nói với bạn:

đã hết lâu rồi,

thời tôi cần thẻ điện thoại.

cũng hết lâu rồi,

thời tôi muốn thấy những cồn cát nổi giữa sông Loire

(khúc ngang qua thành phố nơi bạn ở)

khi tôi hiểu ra:

hồi nào giờ,

chúng ta đã gặp nhau giữa lồng lộng đất / trời chữ, nghĩa

mặc dù tôi và, bạn,

cách gì,

cũng đã vác trên vai

tấm bao tải nát, nhầu nhân sinh;

ngập ngụa máu, xương thế sự - -

là chiếc bóng một thời /

non sông thống khổ!.!

DU TỬ LÊ

(Garden Grove, May. 2018)