LÊ NGỌC TRÁC - Huỳnh Hữu Võ "Men đời còn xanh trên lá cây"

"Tháng giêng gió thổi mù như khói
Qua cầu giỡn bóng với sông sâu
Nước đục hay lòng ta vẩn đục
Từ nguồn xuôi hay lúc chảy qua cầu"

Mỗi khi có ai đọc bốn câu thơ trên của Huỳnh Hữu Võ trong bài thơ "Tháng Giêng ngồi giỡn bóng mình", tôi lại liên tưởng đến Phan Rí thuộc tỉnh Bình Thuận. Nơi đây là quê hương của nắng và gió. "Gió" đã đi vào ca dao, hò vè của vùng đất miền duyên hải Cực Nam Trung Bộ: "Tháng Giêng rộng dài. Tháng Hai động tố. Tháng Ba nồm rộ..." Và, mỗi khi có dịp đi ngang qua Phan Rí tôi lại chợt nhớ đến bài thơ "Ngày trở lại Phan Rí" của Huỳnh Hữu Võ:

"Tôi về Phan Rí qua vườn táo
Cắn trái vàng thơm ngọt đượm tình
Cắn trái xanh chua lòng thiếu nữ
Men đời còn xanh trên lá xanh. 

Lưu lạc bao năm lòng vẫn nhớM
ái nhà khóm táo của ngày xưa
Ở đây gió cát như dòng chảy
Đời lún sâu khi biển mất mùa. 

Tôi về Phan Rí đi xe ngựa
Qua cầu, qua cầu đến làng Chăm
Chiêm nữ đội vò đi lấy nước
Dưới đồi đồng lúa trải mênh mông. 

Như có chút gì còn sót lại
Một thời hưng thịnh thuở vàng son
Tôi thấy hình như trong đáy mắt
Chiêm nữ còn in nét tủi hờn. 

Tôi về Phan Rí bơi thuyền nhỏ
Qua dòng sông Lũy lặng lờ trôi
Bèo mây có lúc tan rồi hợp
Tôi lại về đây lúc nửa đời. 

Bên kia một dãy đồi Xích Thố
Đồi đứng mà như ngựa ruỗi rong
Phải chăng xưa đó là trận mạc
Nên cát đồi trắng cứ đỏ hồng. 

Bao năm tôi lại về Phan Rí
Thăm mấy người thân mấy bạn thơ
Lớp trước thầy cô đâu cả nhỉ
Trường xưa buồn vắng bóng người xưa".

Một câu thơ trong bài thơ hay của một tác giả thành danh làm cho chúng ta nhớ đến một vùng đất. Khi một địa danh đã đi vào thơ gắn liền với tên tuổi của một nhà thơ. Điều này chứng tỏ thơ Huỳnh Hữu Võ đã đi vào lòng người yêu thơ và quê hương Phan Rí của anh đã đi vào thơ.

Từ năm mười tám đôi mươi, với các bút danh: Hoàng Thị Dậu, Hoa Đất Nắng, Thi Vũ Hà Như... Huỳnh Hữu Võ đã có thơ xuất hiện trên các báo, tạp chí văn học miền Nam. Năm 1966, Tuần báo Tiểu Thuyết Thứ Năm ở Sài Gòn đã đăng bài thơ "Đi vào quê hương" của Huỳnh Hữu Võ đã được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc, được các ca sĩ Diễm My, Khánh Ly và nhiều ca sĩ thời bấy giờ thường xuyên trình bày trên đài phát thanh và các phòng trà ca nhạc. Bài thơ phản ảnh một thời đau khổ, chết chóc, bi thương trong chiến tranh:

"... Tôi vào quê hương bằng đường nước mắt
Nước mắt bạn bè nước mắt anh em
Tôi lội tôi bơi mệt nhoài trong đó
Máu long đầu tôi chảy xuống ruột mềm
..."

Bước khởi đầu thành công tạo cho Huỳnh Hữu Võ gắn bó đời mình với thơ ca. Anh xem sáng tác thơ như một cái nghiệp của đời mình. Làm thế nào để thơ ở lại trong lòng người đọc? Đây là nỗi trăn trở của Huỳnh Hữu Võ trên con đường sáng tạo thơ ca. Chính vì vậy anh không ngừng tìm tòi sáng tạo. Đọc thơ Huỳnh Hữu Võ, người đọc cảm nhận anh viết bằng cảm xúc chân thành, thấm đẫm tình cảm. Huỳnh Hữu Võ chú trọng đến giai tiết, nhịp điệu của thơ. Trong thơ anh có nhạc, có họa. Trên nền thơ truyền thống, Huỳnh Hữu Võ đã đưa hơi thở thời đại vào thơ, tạo ra sức sống mới, thu hút người đọc:

"Em nằm trên võng đong đưa
Trong em như đổ cơn mưa đầu ngày
Đưa đưa sợi nhớ bay bay
Cho đêm mộng rớt cho ngày mơ tan. 
Đưa đưa chiếc lá thu tàn
Cho xanh bím tóc cho vàng heo may
Đưa đưa em giấc mộng dài
Võng say hương tóc em say hương đời.

Đưa đưa sương đọng vành môi
Giáo đường xưa rụng mấy lời thánh ca
Đưa đưa khóm trúc bên nhà
Vẳng nghe tiếng sáo từ xa xưa buồn.

Đưa đưa một cuộc đời thường
Tàn xuân pha chút tàn hương đầm đầm
Đưa đưa mắt mỏi mòn trông
Chút ngây thơ dở chút bồng bột tan.

Đưa đưa từng chiếc lá vàng
Bèo mây xưa giấc mộng tan tác rồi
Đưa đưa giấc ngủ trong nôi
Ngày xưa mẹ hát, à ơi... ví dầu...

Bây giờ nằm võng võng sâu
Võng đưa tình cũ tình đầu tình tan
Bây giờ tím lạnh vườn hoang
Nằm nghe chim hót trên lan can đời".

("Nhịp võng đưa tình")

Những người xa quê hương bắt gặp tâm trạng của chính mình trong thơ Huỳnh Hữu Võ. Chỉ với bốn câu thơ đạt giải thưởng thơ Tứ Tuyệt của tạp chí Kiến Thức Ngày Nay (2009 - 2010), Huỳnh Hữu Võ đã làm cho lòng chúng ta rưng rưng khi vọng về miền cố thổ:

"Bao năm cơm áo Sài Gòn
Nghe man mác nhớ nghe mòn mỏi trông
Nghe da diết khói đốt đồng
Nghe rưng rức tiếng chim cồng cộc kêu"

("Nỗi nhớ quê")

Đến năm 2016, Huỳnh Hữu Võ đã bước vào tuổi "xưa nay hiếm". Anh đã có hơn 50 năm gắn bó đời mình với thơ. Nhìn lại gia tài sáng tác của Huỳnh Hữu Võ, chúng ta thấy anh như người nông dân cần mẫn trên cánh đồng và đã gặt được nhiều mùa vui. Đến hôm nay, Huỳnh Hữu Võ đã xuất bản được 3 tập thơ, gồm: Tháng Giêng gió thổi mù như khói, Biển chỉ một bờ, Vịn tay vào gió. Thơ Huỳnh Hữu Võ còn hiện diện trong 74 tuyển tập thơ, 34 tuyển tập nhạc trong và ngoài nước. Riêng thơ anh đã có trên 150 bài thơ được phổ thành ca khúc. Nhiều nhạc sĩ tên tuổi đã chắp cánh cho thơ của anh bay cao, bay xa, tiếp cận và ở lại trong lòng người yêu thơ, yêu nhạc. Huỳnh Hữu Võ là một trong những nhà thơ có thơ được phổ nhạc nhiều nhất trong nước.

Cuộc sống có lúc vui, lúc buồn. Những người yêu thơ Huỳnh Hữu Võ - người con thân yêu của quê hương Phan Rí đều cảm nhận "men đời còn xanh trên lá cây" trong thơ của anh.

Lê Ngọc Trác

La Gi, 17/05/2016