Ngô Thị Thục Trang: Những trang văn viết từ… “thiên đường thơ ấu”.

Trong cõi-giới văn xuôi của văn chương Việt Nam, ngay tự những năm đầu thập niên 1940, độc giả đã ghi nhận được một số tác phẩm viết về tuổi thơ xuất sắc, sớm trở thành “kinh điển”. Như “Những ngày thơ Ấu” của Nguyên Hồng, XB 1940 (1); “Thằng Cu So” (trong bộ truyện 3 cuốn) của Nguyễn Đức Quỳnh, XB năm 1941 (2); rồi “Tuổi thơ dữ dội” của Phùng Quán, XB năm 1986 (3); “Miền thơ ấu” của Vũ Thư Hiên, XB năm 1988, vân vân…

Nếu không kể những tác phẩm lấy tuổi thơ làm chủ đề, nhằm mục tiêu phục vụ lập trường chính trị, thì chỉ có tác phẩm của Nguyên Hồng và Vũ Thư Hiên, không những nằm ngoài chủ đích vừa kể, mà nó còn thực sự mang tính hồi ức trong sáng và, đầy chất thơ…

Gần đây, tôi tình cờ thấy được đặc tính hồi ức trong sáng và, tràn đầy chất thơ trong tập sách mỏng, nhan đề “Còn xanh không thiên đường thơ ấu?” của Ngô Thị Thục Trang.

Cả ba tác phẩm này, không hề là sản phẩm của tưởng tượng, hư cấu mà, chúng bước ra từ chuyện thực, đời thực của mỗi tác giả. Nhưng, nếu tác phẩm của Nguyên Hồng và Vũ Thư Hiên được ghi lại ở dạng truyện dài thì, hồi ký tuổi thơ của Ngô Thị Thục Trang là những đoản văn ngắn, ghi lại những sự kiện, kỷ niệm nơi sinh trưởng của Thục Trang.

Phải chăng, nhờ chọn dạng đoản văn, nên “Còn xanh không thiên đường thơ ấu?” được tác giả “nâng niu”, “chăm bón” phần hình ảnh và, thi tính hơn thể dạng truyện dài?.!

Nhà văn Ngô Thị Thục Trang

Cũng như “Những ngày thơ ấu” của Nguyên Hồng và, “Miền thơ ấu” của Vũ Thư Hiên, tính thi ca ở “Còn xanh không thiên đường thơ ấu?” của Ngô Thị Thục Trang, đã hiển lộ ngay tự những đoạn văn đầu tiên của tác phẩm:

“Có ai không, còn nhớ về chiếc bùng binh đất nung của những ngày con nít, lại đây cùng tôi ngồi nghe dòng xưa thơ ấu chảy về. Nhanh lên nào, kìa tôi đã nghe âm thanh sột soạt của những tờ bạc lẻ va vào thành chiếc hũ kín miệng con con” (Trích “Giấc mơ màu đất nung- CXKTĐTẤ, trang 5)

Cũng ngay tự những dòng chảy chữ, nghĩa thứ nhất, họ Ngô đã sớm cho thấy tính hồn nhiên, rất nữ tính (mà, cũng dư thừa chất con giai, trong những trò chơi thời thơ ấu của mình).

Hai đặc tính vừa kể, giống như hai dòng chảy song song, suốt lộ trình suối, ghềnh ký ức ấu thơ của tác giả.

Mở bất cứ trang sách nào, đọc bất cứ một đoạn văn nào, độc giả cũng sẽ dễ dàng gặp được những hình ảnh, những cảm nhận rất trẻ thơ của Thục Trang, với ngôn ngữ cũng trẻ thơ, tương-thích với ngữ-cảnh:

“Nhiều khi, cuộc sống ngột ngạt, tôi ngồi ước một con đường chan nắng, cỏ trải dọc hai bên cho tôi thung thăng đội cặp trên đầu, theo tiếng cơm sôi về nhà…” (Trích “Con đường tuổi dại” - CXKTĐTẤ, trang 9) )

Hoặc:

“… Ôi, con ngõ của tôi, con ngõ tôi vấp té biết bao lần, khi cầm chiếc dép đứt, mấy cục sắt vụn chạy theo chiếc xe bán cà rem dạo kêu leng keng. Con ngõ tôi chạy ra đón mẹ chợ về trưa để dòm vào giỏ xem có kẹo mè kẹo ú gói trong mớ lá chuối khô hay bịch chè ‘có đá’ mát lạnh. Con ngõ tôi đang ngồi chơi ô ăn quan thì đứa hàng xóm bảo: ‘Anh Hai mi về kìa!’ Tôi ngước lên, thấy anh Hai tôi đạp xe tới nhà cô Chín rồi, tôi vùng chạy ra chặn lấy đầu xe anh hỏi đủ thứ chuyện, không quên nhắc tới mấy cuốn Đoreamon. Con ngõ tôi từng ngốc nghếch bỏ cát lên đầu để đưa tay lên sờ cho…đã, con ngõ tôi chạy đuổi theo những cơn mưa mùa hè , thả bẹ chuối làm thuyền, con ngõ tôi chơi trò kéo mo cau mòn vẹt tuổi khờ…” (Trích “Con ngõ dài thương nhớ” - CXKTĐTẤ, trang18 & 19)

Hoặc nữa:

“… Cây lê ấy, bị sâu ăn hay bị chết vì rễ đâm phải lớp đá khi nào, tôi không còn nhớ nữa. Đã quá lâu rồi, mà vườn nhà tôi cây nào trước sau gì rồi cũng chết vì một trong hai lý do trên, hoặc cả hai. Nhưng cứ mỗi khi thấy nắng đã rang giòn phố xá, mắt nở hoa khi chạy xe giữa đường thì tôi lại hay mơ thấy tôi của ngày nít nhỏ, luẩn quẩn bên gốc lê với cuốn sách nào đó vừa bắc ghế lấy từ kệ sách chật ních của ba…” (Trích “Có một cây lê nở đầy hoa trắng” - CXKTĐTẤ, trang 27)

(Là người đọc, tôi thích lắm hình ảnh mới mẻ, bất ngờ: “nắng đã rang giòn phố xá, mắt nở hoa…
”

Hoặc nữa, nữa:

“Tôi biết yêu xóm nhỏ của mình tự bao giờ ấy nhỉ? Từ những buổi trưa trốn ngủ trèo trâm ở vườn bác Năm hay những đêm chong đèn đi soi ve ve quanh những bụi chuối, những thân mít xù xì rồi nhìn không rõ tay chụp nhằm phải rắn lục? Từ những chiều mưa lay phay nhìn qua cửa sổ cây sầu đông trơ lá, nhớ những mùa chơi gánh trái sầu đông đi bán ‘trứng gà’ để cảm nhận bước thời gian, hay những mùa mưa phải vục chân vào lớp bùn dày đoạn đường trước cửa nhà cô Chín đến trường? Từ những đêm trăng chơi đủ trò ồn ã sân nhà cô Tám Hạ hay đêm mùa hè nằm trên chiếc giường tre nhà bác Năm vừa chơi trò chó sủa trên vách vừa nghe kể chuyện ma để tới giờ mẹ gọi về, đã bấm đến bầm tím ngón tay áp út khi ù té chạy mà vẫn sợ ma đuổi theo sau? Hay từ những chiều tắm giông la hét vỡ cả giọng, rồi cắt bẹ chuối thành những chiếc thuyền nhỏ thả trôi theo dòng nước? Hay từ tất cả những điều ấy, những điều bình thường nhất, vụn vặt nhất, chẳng đâu vào đâu nhất, để chỉ khi xa rồi mới thấy mình đã đánh mất một thiên đường…” (Trích “Xóm nhỏ của tôi” – CXKTĐTÂ, trang 31, 32)

Còn rất nhiều đoạn văn trong sáng và, rất thơ trong CXKTĐTÂ của Ngô Thị Thục Trang. Nhưng tôi muốn “để dành” cho bạn đọc và cho chính tôi. Để mỗi khi cảm thấy “mình đã đánh mất một thiên đường”, chúng ta sẽ lần giở tiếp, từng trang CXKTĐTÂ, hầu thấy lại thiên đường thơ ấu của mình!!!

Thiên đường đó, dù ở tuổi nào, cũng vẫn “còn (mãi) xanh”, từ những trang văn xuôi thơm lừng hương ấu thơ của Ngô Thị Thục Trang!.! (4)

Du Tử Lê,

(Calif. Feb. 2017)

_________

Chú thích:

(1) Nguyên Hồng , nhà văn Tiền chiến. Ông sinh năm 1918, mất năm 1982.

(2) Nguyễn Đức Quỳnh, cũng nổi tiếng từ thời tiền chiến. Ông là sáng lập viên nhóm và, nhà XB Hàn Thuyên. Quy tụ các cây bút tên tuổi thời đó; như các ông Nguyễ  Nguyễn Đình Lạp, Đặng Thai Trương Tửu, Nguyễn Tuân, Phạm Ngọc Khuê… Ông sinh năm 1909, mất năm 1974. Ngoài “Thằng cu so” hai tiểu thuyết còn lại là “Thằng Kình” và, “Thằng Phượng”.

(3) Nhà thơ Phùng Quán, nằm trong vụ án “Nhân Văn Giai Phẩm. Ông sinh năm 1932, mất năm 1995.

(4) Ngô Thị Thục Trang là tên thật, cũng là bút hiệu. Sinh ra và lớn lên tại Đại Lộc, Quảng Nam. Học đại học Huế từ 2001 tới 2005. Hiện sống, làm việc tại Đà Nẵng.

Tác phẩm đã in: “Chết vì kiến cắn” tập truyện, do nhà XB Văn Hóa – Văn Nghệ ấn hành năm 2014.