Hai bài thơ Pháp ngữ.

LNĐ: Dưới đây là hai bài thơ của nhà thơ Du Tử Lê, do hai dịch giả ở Pháp: Dịch giả Bùi Quang, giáo sư một đại học ở Paris; và nhạc sĩ, học giả Lê Mộng Nguyên, Viện sĩ viện Hàn lâm Khoa học Hải ngoại Pháp.

-Vì bàn phiếm Mỹ không có một số dấu đáp ứng ngôn ngữ Pháp; lại nữa, ngay dấu mũ (^) dù có, chúng tôi cũng không thể bỏ trên nguyên âm “I” hay “U” của tiếng Pháp. Vì thế, dám mong quý dịch giả và độc giả lượng thứ, khi chúng tôi không thể sắp chữ đúng theo bản dịch.

-Dr. Lâm Lễ Trinh, chủ biên bản tin song ngữ Anh – Pháp “Human Right / Droits de L’Homme” chuyển cho chúng tôi đã lâu, nay mới tìm lại được!

Trân trọng kính mời quý bạn đọc thưởng lãm.

dutule.com
 

khi tôi chết, hãy đem tôi ra biển

khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
đời lưu vong không cả một ngôi mồ
vùi đất lạ thịt xương e khó rã
hồn không đi, sao trở lại quê nhà
khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
nước ngược dòng sẽ đẩy xác trôi đi
bên kia biển là quê hương tôi đó
rặng tre xưa muôn tuổi vẫn xanh rì
khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
và nhớ đừng vội vuốt mắt cho tôi
cho tôi hướng vọng quê tôi lần cuối
biết đâu chừng xác tôi chẳng đến nơi
khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
đừng ngập ngừng vì ái ngại cho tôi
những năm trước bao người ngon miệng cá
thì sá gì thêm một xác cong queo
khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
cho tôi về gặp lại các con tôi
cho tôi về nhìn thấy lệ chúng rơi
từ những mắt đã buồn hơn bóng tối
Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
Và trên đường nhớ hát quốc ca
ôi lâu quá không còn ai hát nữa
(bài hát giờ cũng như một hồn ma)
khi tôi chết nỗi buồn kia cũng hết
đời lưu vong tận huyệt với linh hồn /.

(Dec. 1977)

*

Quand Je meurs…

(Traduit du poèm de Du Tử Lê “Khi tôi chết, hãy đem tôi ra biển”).

A ma mort, accompagnez-moi jusqu’à à la mer

a vie sans partrie, fin sans sépulture

posés en terre étrangère, chair et os ne peuvent se dissoudre

âme emprisonnée ne retrouve pas pays natal

A ma mort, accompagnez-moi jusqu’à à la mer

là où les courants contraires pourront m’amener au loin,

vers la rive opposée, là où est mon pays,

aux haies de bambou centenaires toujours vertes

A ma mort, accompagnez-moi jusqu’à à la mer

surtout ne vous empressez pas de fermer mes paupières

ainsi, pour la dernière fois, je contemplerai mon pays

ainsi, par chance, ma dépouille arrivera à destination

A ma mort, accompagnez-moi jusqu’à à la mer

surtout ni scrupule ni compassion

Des ans durant, après tant de corps amis nourrissant les poissons

que vaut le mien tout ratatiné

A ma mort, accompagnez-moi jusqu’à à la mer

laissez-moi revoir mes enfants

voir leurs larmes tomber

de yeux plus sombres que l‘ombre obscure.

A ma mort, accompagnez-moi jusqu’à à la mer

accompagnez-moi avec l’hymne national

que plus personne ne chante depuis

hymne, à présent, comme moi, fantôme sans âme.

A ma mort, morte sera ma peine

ainsi s’en iront chagrin et vie d’errance.

Bùi Ánh Minh Quang

(Human Rights / Droits De L’homme Quarterly, March 2004)

*

Thơ, ở một thời, của những người không tuổi trẻ.

chúng tôi lớn: còi cây rừng, cỏ dại
tuổi thơ chưa kịp ngọt đã chua, lè!
mỗi trang sách bật lên nghìn dấu hỏi!
nguyên không gian chưa chỉ dấu đi, về /.

chúng tôi lớn: vào đời không lựa, chọn;
hoa tình cờ nẻ đá mọc hoang mang/.
suối không mạch; thác không nguồn: chảy ngược /.
ngón vực ngờ khỏ vỡ trán cô đơn .

chúng tôi lớn: ửng mặt trời đáy ngực /.
ngông nghênh chê lạch nhỏ. vượt biên, thùy /.
chí vạm vỡ: khinh ba chiều hạn, hẹp,
(dù tháng ngày: thường trực ủ ê khuya!?!)

chúng tôi lớn: sông ngàn năm đứt khúc
thồ nỗi buồn lên núi. cột mây chơi /.
dăm đứa mượn lời ca và nốt nhạc;
rất nhiều thằng vui súng, đạn, khơi khơi /.

thằng yếu đuối núp vô màu áo đạo;
đứa hoang đàng chết tốt bụng dao phay /.
tên khụng khượng hỏi: - đâu rồi Thượng Đế?
đứa lên rừng. đứa kèm trẻ, xâm tay /.
chúng tôi lớn: nứt xương rồng, sa mạc
tìm văn chương làm hố nấp tâm hồn!
chữ với nghĩa có đâu là lối thoát
dăm đường dao, nhát cọ cũng hư, không /.

chim làm tổ. chúng tôi tìm khói thuốc
mửa mặt đời. nôn thốc tháo nhân sinh /.
thằng sở Mỹ lên gân. thằng xách cặp /.
tên lao công: trốn lính. đứa dại hình /.

năm mươi tuổi: hai chục năm luân lạc
những anh hùng, tài tử hóa lem, nhem !
đời dẫu nhận hay xua thì cũng vậy /.
chúng tôi buồn hơn núi thọ tang sông /.

năm mươi tuổi: chúng tôi không tuổi trẻ
thiếu quê hương: - phế bỏ võ công mình

(Portland-Seattle 8-1993)

*

Poèm, pour un temps, des gens qui n’ont pas de jeunesse.

(Traduit en francais par Lê Mộng Nguyên)

Nous grandissons: tels les arbres desséchés de la forêt ou les herbes

sauvages,

notre enfance heureuse à peine commencée ayant déjà été amère.

De chaque page d’un livre jaillissent des milliers de points d’interrogation,

du fait que l’espace ne nous donne pas encore la raison du tracé d’un aller et retour dans le monde!

Nous grandissons: entré dans la vie, sans choix ni sélection,

Fleurs du hasard écloses en fente crevassée d’une pierre, s’ouvrant désorientées au grand air.

Source sans nappe phréatique; cascade sans source: l’au remontant le courant,

Doigts soupconneux tapant avec force sur le front solitaire.

Nous grandissons: Défions le soleil rouge en bombant la poitrine:

Vaniteux, nous dédaignons le chenal trop petit. Franchissons l’immensité, les frontières.

D’esprit critique, nous méprisons les trois dimensions trop étroites

(malgré les mois, les jours et les nuits en proie aux inquiétudes!?!)

Nous grandisson: fleuves brisés et sinnueux pour mille ans!

Chassons la mélancolie en escaladant

les montagnes afin de nous attacher aux nuages!

Quelque cinq individus croient encore aux mirages

de la chanson et de la musique…

D’autres étant très nombreux à prendre les armes,

et à tirer à balles dans le lointain!

Des faibles s’abritant derrière la religion…

Les voyous meurent tout bonnement

d’un coutelas dans le ventre!

Les maladroits posent la délicate question:

-Où est Dieu maintenant?

D’autres prenant le maquis,

ou devenant instituteurs ou diseurs de bonne aventure!

Nous grandissons: nos os se fendillant sous l’effet de la chaleur;

iI n’y a là que le fretin du désert.

Cherchons la littérature comme abri

de notre âme pour laquelle les mots et leur sens ne sont point une issue!

Qu’on se frotte contre un couteau tranchant,

c’est comme si l’on ne sentait rien également.

L’oiseau fait son nid.

Nous cherchons la fumée de tabac…

Vomissant au visage de la vie,

en fuyant très vite le monde d’ici-bas

L’employé des Américains fait saillir ses muscles. Un autre portant leur port-documents…

Travailleur. Déserteur. Condamné à la peine capitable!

Nous avons cinquante ans: et vingt ans de la vie sacrifiés,

Nous sommes des héros amateurs bien souilliés!

Que la vie nous accepte ou nous repousse? – C’est du pareil au même!

Nous sommes encore plus tristes que la montagne séculaire en deuil de la rivière.

Nous avons cinquante ans: mais pas de jeunnesse,

il nous manque notre pays natal à présent.

-D’où nos exploits militaires romanesques

ont déjà sombré dans l’abime des temps.

LÊ MỘNG NGUYÊN,

Member de l’Académie des Sciences d’Outre-Mer

(Paris, aout 2006)