Bùi Bảo Trúc - Cái tính “lang chạ” thế mà hay

12 Tháng Tám 201012:00 SA(Xem: 3977)
Bùi Bảo Trúc - Cái tính “lang chạ” thế mà hay

Hoa Thịnh Đốn,

Ngày 3 tháng 12 năm 1993

Bạn ta,

Cách đây mấy ngày, ở thư viện Arlington đã có một buổi nói chuyện về thơ và hát nhạc của Du Tử Lê.

Nhìn danh sách những bài thơ của họ Lê được phổ thành ca khúc, khoảng trên dưới 50 bài, người ta ngạc nhiên vềt con số những bài thơ của ông được – nói theo kiểu Phạm Đình Chương – cho thêm một đời sống mới, đời sống của âm nhạc.

Tại sao có hiện tượng kỳ lạ này, hiện tượng một số khá nhiều bài thơ của một thi sĩ được nhiều nhạc sĩ phổ nhạc như vậy?

Các nhạc sĩ nổi tiếng của âm nhạc Việt Nam đều ít nhất đã một đôi lần đưa âm nhạc vào thơ.

Lý do là có những trường hợp phải quay sang với thơ vì tình trạng “khô cạn cảm hứng nhất thời” – Một tình trạng không một người làm công việc sáng tác nào không thỉnh thoảng gặp phải – như mộ nhạc sĩ đã có lần nói.

Nhưng cũng có những trường hợp vì xúc động mà bài thơ tạo nơi người nhạc sĩ.

Những bài thơ gây xúc động nơi người nhạc sĩ khiến ông phải bày tỏ cảm xúc của ông bằng nhạc là những bài thơ phổ nhạc thành công nhất. Có khi chỉ cần một lần. Bài “Đi Chùa Hương” của Nguyễn Nhược Pháp được Trần Văn Khê phổ nhạc chẳng hạn.

Rất nhiều nhà thơ nổi tiếng đã có thơ được phổ nhạc.

Xúc cảm nhiều khiến người làm nhạc cho bài thơ thêm đời sống âm thanh mới chỉ là một lý do

Một lý do khác nữa là sự gần gũi với nhạc của những bài thơ đó. Những bài thơ đọc lên, người ta chợt thấy nó còn cần pahỉ được hát lên nữa.

Đó là bài “Mộng Dưới Hoa” của Đinh Hùng. “Ngậm Ngùi” của Huy Cận. “Vần Thơ Sầu Rụng” của Lưu Trọng Lư. “Áo Lụa Hà Đông”, “Paris Có Gì Lạ Không Em” của Nguyên Sa. “Khi Cuộc Tình Đã Chết”, “Đêm Nhớ Trăng Sài Gòn” của Du Tử Lê…

Điều này không chỉ đúng cho những bài thơ mới, vì chúng ta thấy có cả mộg bài thơ của Tản Đà – một nhà thơ rất cổ điển – trong số những bài thơ được phổ nhạc, bản “Tống Biệt” bằng nhạc của Võ Đức Thu.

Chắc chắn phải có sự gần gũi với âm nhạc cảu những bài thơ này, vì lẽ có những nhà thơ nổi tiếng và cũng rấ mới, không khác gì Nguyễn Nhược Pháp, Đinh Hùng, Du Tử Lê, Nguyên Sa…nhưng không một bài thơ nào của các ông được phổ thành nhạc. Đó là trường hợp của Vũ Hoàng Chương, Chế Lan Viên…

Điều này chắc phải đúng, vì có khi một bài văn xuôi, nếu nógần với âm nhạc, thì văn xuôi đó cũng được âm nhạc ghé thăm ngay.

Thí dụ một đoạn văn xuôi của Đinh Hùng…”Thu năm nay tôi lại đi trên con đường vắng nay để nghe tiếng lá rơi trên bờ cỏ…Những cây phù dung đứng buồn như những nàng cung nữ,,,”đã trở thành “Hoài Thu” của Văn Trí..” Mùa thu năm ấy, trên đường tới miền Cao Nguyên, Đà Lạt núi rừng thâm nghiêm…những cây phù dung trắng xóa…”

Trong khi những bài “Ông Đồ Già” của Vũ Đình Liên, “Thôn Vỹ Dạ” của Hàn Mặc Tử…tuy chất thơ thì rất nhiều, nhưng đến nay vẫn chỉ có một đời sống nguyên thủy, đời sống của thơ.

 Âm nhạc đặc biệt ghé thăm Du Tử Lê, nhiều hơn nó đến với các nhà thơ khác. Đinh Hùng có “Mộng Dưới Hoa” với Phạm Đình Chương, “Mái Tóc Dạ Hương” tức “Một Tiếng Em” với Nguyễn Hiền, “Chiều Tím” với Đan Tho, “Hoài Thu” với Văn Trí.

Phạm Thiên Thư,Hoàng Cầm, Phạm Lê Phan, Nguyễn Tất Nhiên, Ngô Đình Vận đã được âm nhạc của Phạm Duy ghé lại mỗi người trên dưới 10 bài.

Nhưng âm nhạc đến với Du Tử Lê không chỉ ở con số 1 mà là con số gấp 5 hay 6 lần như thế.

Tại sao?

Tôi nghĩ thơ họ Lê có thể là một thứ thơ “lang chạ”

Thơ Phạm Thiên Thư chí “chung thủy” với Phạm Duy. Hoàng Cầm, Phạm Lê Phan, Ngô Đình Vận cũng thế. Đó là trường hợp “Mười Bài Đạo Ca”, “Tình Cầm”, “Tình Khúc Chiến Trường”, “Chiến Ca Mùa Hè”…

Nhưng thơ Du Tử Lê thì khác. Chúng không ở riêng với ai hết. Chúng có nhiều người tình khác nhau. Chúng không có sự “chung thủy”

Thơ Vũ Hoàng Chương chỉ ở với Kiều Thu. Thơ Đinh Hùng cũng chỉ ở với một người. hay cũng có thể là nhiều người, nhưng vẫn có những nét chung như “Liên, những Liên, và Liên” của Thanh Tâm Tuyền.

Những người trong tơ Du Tử Lê thì đã không phải là một, cũng không là hai, mà còn rất nhiều người khác nhau nữa.

Vì thế, thơ của Du Tử Lê cũng “đi” với Phạm Duy. Với Phạm Đình Chương. Với Từ Công Phụng. Với Vũ Thành An, Châu Đình An, Trần Duy Đức, Việt Dzũng, Anh Bằng, Hoàng Xuân Giang, Nguyễn Hiền, Phan Nguyên Anh, Ngô Anh Quang, Đăng Khánh…

Mà cũng có thể nói ngược lại là những nhạc sĩ này, ai cũng muốn “đi” với thơ Du Tử Lê cả.

Sau khi nó trở thành ca khúc thì nó lại còn “lang chạ” cả với những giọng hát.

“Khi Cuộc Tình Đã Chết” với Thái Thanh, Lệ Thu. “Đêm Nhớ Trăng Sài Gòn” với Thái Thanh, Quỳnh Giao, Lệ Thu.

Nó “đi” với giọng Sĩ Phú, Duy Trác, Kim Tước, Mai Hương, Tuấn Ngọc, Thái Hiền…

Và ví thế mà những đời sống mơi của Du Tử Lê được âm nhạc mang lại đặc biệt phong phú.

Những nhạc khúc phổ từ thơ Du Tử Lê là để được hát lên. Nó không yên nghỉ ở phần phụ trang như nhiều bài thơ được phổ nhạc một cách thù tạc, đi lại, xã giao, trao đổi giữa thi sĩ và nhạc sĩ. Rất nhiều bài thơ phổ nhạc nằm trong loại này.

Thơ Du Tử Lê khi được phổ nhạc thì thường không như thề.

Nó được sống dậy, lôi ra khỏi trang giấy, những giọng trang giấy, những giòng kẻ của bài nhạc. Nó sống sót rất lâu sau những buổi ra mắt thơ khi nó được hát lêntheo lời yêu cầu của tác giả bài thơ. Nó chịu thử thách của thời gian, và nhất là của người nghe.

Nó là “Ơn Em”, là “Trên Ngọn Tình Sầu”. là “Khi Tôi Chết Hãy Đem Tôi Ra Biển”, là “Đêm, Nhớ Trăng Sài Gòn”, là “Khi Cuộc Tình Đã Chết” là “Tình sầu Du Tử Lê”…

Và vi thế, nếu có nói Du Tử Lê có đóng góp với âm nhạc và là những đóng góp lớn thie chắc cũng đúng.

Tất cả, lý do chỉ vì cái tính “lang chạ” của nó

Bùi Bảo Trúc

(Nhật Báo Người Việt ngày 6 tháng 12-1993)

 

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
15 Tháng Tám 2015(Xem: 9210)
29 Tháng Bảy 2015(Xem: 8594)
14 Tháng Sáu 2015(Xem: 5969)
Du Tử Lê Thơ Toàn Tập/ Trọn bộ 4 tập, trên 2000 trang
Cơ sở HT Productions cùng với công ty Amazon đã ấn hành Tuyển tập tùy bút “Chỉ nhớ người thôi, đủ hết đời” của nhà thơ Du Tử Lê.
Trường hợp muốn có chữ ký tác giả để lưu niệm, ở Việt Nam, xin liên lạc với Cô Sóc, tel.: 090-360-4722. Ngoài Việt Nam, xin liên lạc với Ms. Phan Hạnh Tuyền, Email:phanhanhtuyen@gmail.com
Ở lần tái bản này, ngoài phần hiệu đính, cơ sở HT Productions còn có phần hình ảnh trên dưới 50 tác giả được đề cập trong sách.
TÁC GIẢ
(Xem: 16809)
Ông là một nhà văn nổi tiếng của miền Nam.
(Xem: 12044)
Từ hồi nào giờ, giới sinh hoạt văn học, nghệ thuật thường tập trung tại thủ đô hay những thành phố lớn. Chọn lựa mặc nhiên này, cũng được ghi nhận tại Saigòn, thời điểm từ 1954 tới 1975.
(Xem: 18825)
Với cá nhân tôi, tác giả tập truyện “Thần Tháp Rùa, nhà văn Vũ Khắc Khoan là một trong những nhà văn lớn của 20 năm văn học miền Nam;
(Xem: 9021)
Để khuây khỏa nỗi buồn của cảnh đời tỵ nạn, nhạc sĩ Đan Thọ đã học cách hòa âm nhạc bằng máy computer.
(Xem: 8118)
Mới đây, có người hỏi tôi, nếu không có “mắt xanh” Mai Thảo, liệu hôm nay chúng ta có Dương Nghiễm Mậu?
(Xem: 446)
Nói một cách dễ hiểu hơn, thơ ông phù hợp với kích cỡ tôi, kích cỡ tâm hồn tôi, phù hợp với khả năng lãnh nhận, thu vào của tôi, và trong con mắt thẩm mỹ tôi,
(Xem: 816)
Chúng tôi quen anh vào cuối năm 1972.
(Xem: 1016)
Anh chưa đến hay anh không đến?!
(Xem: 22337)
Giờ đây tất cả mọi danh xưng: Nhà văn. Thi sĩ. Đại thi hào. Thi bá…với con, với mẹ, với gia đình nhỏ của mình đều vô nghĩa. 3 chữ DU-TỬ-LÊ chả có mảy may giá trị, nếu nó không đứng sau cụm từ “Người đã thoát bệnh ung thư”.
(Xem: 13896)
Nấu cơm là công việc duy nhất trong ngày có liên quan đến cộng đồng gia đình, mà, gần đây Bố đã được miễn, vì cả nhà cứ bị ăn cơm sống hoài.
(Xem: 19085)
Tình Sầu Du Tử Lê - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Phạm Duy - Tiếng hát: Thái Thanh
(Xem: 7779)
Nhưng, khi em về nhà ngày hôm nay, thì bố của em, đã không còn.
(Xem: 8692)
Thơ Du Tử Lê, nhạc: Trần Duy Đức
(Xem: 8389)
Thời gian vừa qua, nhà thơ Du Tử Lê có nhận trả lời phỏng vấn hai đài truyền hình ở miền nam Cali là SET/TV và V-Star-TV.
(Xem: 10935)
Triển lãm tranh của Du Tử Lê, được tổ chức tại tư gia của ông bà Nhạc Sĩ Đăng Khánh-Phương Hoa
(Xem: 30586)
Tôi gọi thơ Du Tử Lê là thơ áo vàng, thơ vô địch, thơ về đầu.
(Xem: 20742)
12-18-2009 Nhà thơ Du Tử Lê phỏng vấn nhạc sĩ Thân Trọng Uyên Phươn
(Xem: 25362)
Khi gối đầu lên ngực em - Thơ Du Tử Lê - Nhac: Tịnh Hiếu, Khoa Nguyễn - Tiếng hát: Đồng Thảo
(Xem: 22810)
Người về như bụi - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Hoàng Quốc Bảo - Tiếng hát: Kim Tước
(Xem: 21611)
Hỏi chúa đi rồi em sẽ hay - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Hoàng Thanh Tâm - Tiếng hát: Tuấn Anh
(Xem: 19667)
Khái Quát Văn Học Ba Miền - Du Tử Lê, Nguyễn Mạnh Trinh, Thái Tú Hạp
(Xem: 17960)
2013-03-30 Triển lãm tranh Du Tử Lê - Falls Church - Virginia
(Xem: 19147)
Nhạc sĩ Đăng Khánh cư ngụ tại Houston Texas, ngoài là một nhạc sĩ ông còn là một nha sĩ
(Xem: 16822)
Triển Lãm Tranh Du Tử Lê ở Hoa Thịnh Đốn
(Xem: 16014)
Triển lãm Tranh và đêm nhạc "Giữ Đời Cho Nhau" Du Tử Lê đã gặt hái sự thành công tại Seattl
(Xem: 24369)
Nhà báo Lê Văn là cựu Giám Đốc đài VOA phần Việt Ngữ
(Xem: 31806)
ngọn cây có những trời giông bão. ta có nghìn năm đợi một người
(Xem: 34840)
Cung Trầm Tưởng sinh ngày 28/2/1932 tại Hà Nội. Năm 15 tuổi ông bắt đầu làm thơ,