cận Tết, tôi thường viết về hoa cỏ, về yêu thương, về ký ức, về niềm vui lung linh... chưa bao giờ, trong những năm vừa qua, tôi nghĩ nhiều về sự khó khăn của đời sống ở mức sống/ còn, như năm nay.
thu hồi công nợ và trả nợ
việc thu hồi công nợ và trả nợ, thông thường, phải là một nhịp bước vào-ra đồng điệu. thế nhưng, sự cố lỗi nhịp đã trở thành một "tập quán" dắt dây không thể cải thiện trong kinh doanh. anh không trả nợ tôi, tôi không thể trả nợ cho chủ nợ của tôi. chủ nợ của tôi, vì tôi không trả nợ họ nên họ cũng không có gì để chi trả cho chủ nợ của họ. thế là một chủ SME trong hai vai khóc/ cười đã diễn tuồng như sân khấu. và, "khất lần khất lữa" trở thành một nghệ thuật có vẻ đẹp vô song của sàn diễn này.
vợ chồng đứa em tôi, chủ một SME chuyên sản xuất, phân phối thiết bị điện và cung cấp đội ngũ thi công điện đã "nhập vai" như vậy trong suốt những năm vừa qua mà tôi không hề hay biết, chỉ đến khi có12 tiếng liên tục đi chung xe với thằng-chồng trong chuyến sài gòn - vũng tàu vừa rồi, tôi mới có một trải-nghiệm thực sự. thằng-chồng đi gặp con-nợ để làm công tác tư tưởng. tôi đi giải quyết "nợ" (riêng) của tôi. cùng một hành vi thu-nợ nhưng tâm lý và áp lực của 2 đứa hoàn toàn khác biệt.
thằng-chồng vừa lái xe vừa nghe điện thoại, không lúc nào cái phone của nó im lìm được hơn 2 phút. thông điệp mà thằng-chồng phát ra cho chủ-nợ rất ngắn gọn và nhất quán: em/anh/tao sẽ chuyển khoản trước Tết. một số cuộc phone nó còn à ơi lui tới bởi đối phương rất thiếu lòng tin. một số cuộc phone (khác), nó truyền banh qua cho con-vợ.
con-vợ cúa nó đang quay cuồng ở văn phòng cũng "diễn" một kịch bản với lời thoại y chang. tin hay không? đấy cũng là kịch bản phổ biến chung cho các SME cùng hoàn cảnh khác.
cùng lúc đó, chúng cũng không ngừng góp phần tăng doanh thu cho mobiphone và viettel bằng vô số cuộc gọi thúc dục thu hồi công nợ, đòi tiền các con-nợ. điển hình nhất, có cuộc phone thứ n vào xế chiều, sau không biết bao nhiêu cuộc gọi của con-vợ và nhân viên phòng kế toán, con-nợ thiếu hơn 2 tỉ đồng đã thông báo cho thằng-chồng rằng họ cố gắng lắm cũng chỉ chuyển được khoảng... 100 triệu. thằng-chồng nếu có bệnh tăng huyết áp đã có thể đột quỵ tức thì.
quy luật chung của vở tuồng này là chỉ có chủ-nợ gọi phone và con-nợ thì luôn luôn trung thành với "sự im lặng của bầy cừu".
hậu trường sân khấu
bé Hỉ nhà vợ chồng nó bị sốt cao. bé Hỉ quấy đến mức bà-ngoại phải bó tay. Mẹ nó lo quá bỏ việc về nhà ôm nó vào lòng rồi nói: Bố Mẹ không cần tiền nữa, chiều nay Bố Mẹ đưa Hỉ đi bác sĩ để Hỉ khỏi bệnh ăn Tết nha. ngày mai Mẹ ở nhà luôn với Hỉ nha. thằng bé mới gần 5 tháng tuổi đầu chườm khăn, nằm lim dim, im re trong tay Mẹ nó. nói thì nói vậy chứ hơn trăm mạng công nhân ở xưởng, ở công trình, thêm mấy chục mạng nhân viên văn phòng đang trông chờ vào nỗ lực của Bố-Mẹ-Hỉ thì không thể không-cần-tiền? bấy nhiêu con người là bấy nhiêu hy vọng và bấy nhiêu niềm vui của bấy nhiêu người liên quan đến họ. quy luật của vòng quay xã hội chưa bao giờ dừng lại chỉ bởi một tình-thương cá nhân. lựa chọn hay không lựa chọn?!
giải pháp "tàn nhẫn" cho hành vi "nhân đạo"
Tân Mão (2011) không mềm, mượt, tha thướt như cái tên mỹ miều của nó. đó là một năm chật vật, khó khăn cho tất cả mọi người, nhất là những Doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME). mối lo đè nặng lên các chủ SME khi Nhâm Thìn (2012) đến quá nhanh mà họ - một mặt lo chạy doanh số; tất toán Hợp Đồng; mặt khác cũng phải lo đời sống của công nhân, nhân viên trong mùa Tết. mỗi năm Tết chỉ một lần nên Lương/ Thưởng cho dịp Tết là tình người, là một nghi-thức không thể khinh xuất.
bài toán trở nên trớ trêu: khi công việc kinh doanh không thuận lợi, các chủ SME nghĩ ra giải pháp "động viên" các anh em bằng những ngày nghỉ Tết dài với gia đình. (dĩ nhiên là nghỉ có ăn lương). để thực hiện trọn vẹn điều đó, chủ SME phải thúc đầy việc thu hồi công nợ nhanh hết tốc lực nhằm có đủ tiền chi Lương/ Thưởng cho anh em, nhưng nhiều lúc lực-bất-tòng-tâm. trong bối cảnh khác, tiệc Tất Niên buộc phải tổ chức trễ đến 28 Tết để các chủ SME kịp xoay tiền chung chi, nhưng cũng bởi kẹt vấn nạn tàu xe, nên đa số các anh em không thể nào chờ đợi. vậy là sau một năm bôn ba làm ăn, buồn thay họ đành ôm túi móp để về quê xum họp. giải pháp "tàn nhẫn" cho tất cả các bối cảnh, chủ SME "nhân đạo" đã phải liều mình đi vay nóng ở ngân hàng (hoặc huy động tiền ở các nguồn khác) với lãi suất lên đến 2.5%/ tháng chỉ để bắt kịp thời điểm chi Lương, chi Thưởng cho anh em công nhân, nhân viên về quê ăn Tết.
luận chung về giá và giá trị
một số người vẫn than: đời sống quả khó khăn! ngay cả bản thân tôi cũng vậy, khi thốt lên điều này, trong tôi trước đây có khi chỉ là khái-niệm của sự "khó khăn" chứ không hẳn là trải-nghiệm sống còn với sự khó khăn.
trong tình hình kinh tế lao dốc nói chung, lạm phát bùng nổ, cái giá của hàng hóa, của dịch vụ, của lao động, của cuộc sống đang giảm đi thấy rõ nhưng giá-trị của chúng lại tăng lên bởi sự trải nghiệm quý báu. bình thường các anh em được thưởng cả chục triệu bởi thời buổi kinh tế thịnh vượng, các chủ SME có người may mắn ngồi mát ăn bát vàng, có ngưởi chỉ phe phẩy đầu cơ cũng đem về "dồi dào" lộc, thưởng cuối năm. thế nhưng, trong khó khăn chung, họ đã phải xông pha, cáng đáng chỉ để mang về cho anh em chừng vài triệu vui Xuân. so về giá thì vài triệu làm sao sánh bằng vài chục triệu. nhưng, vài triệu này hẳn là có giá-trị hơn vài-chục-triệu bởi cuộc sống luôn chỉ cho những ai không quá đòi hỏi một cách nhìn chân giá-trị thực sự. ở một cách nhìn nhân đạo, không có ai là kẻ thiệt thòi.
trang, saigon, 2012, tết.
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D740618713.-%3B)