VŨ HOÀNG THƯ - Đọc “Con chim nhặt hạt ngô đồng...” của Tôn Nữ Thu Dung

Hai ngày mưa tầm tã, tôi ngập sũng tận hồn, rũ người trong nước. “Ta tìm thấy trong ta / Giọt lệ mưa cuồng nộ”. Tôi thèm một cơn trầm thủy cho dẫu mục rữa chân thềm. Mưa ơi xin cứ tiếp. Nơi này nắng hạn đang khát khô một thác nguồn. Ôi, rào rào tia nước vỗ vào mái, êm ả như âm ngày xưa đập vào mái tôn cầu đôi qui nhơn tôi mới lớn. Và như thế, “Con chim nhặt hạt ngô đồng / Còn tôi lơ đãng nhặt hồn cỏ hoa” đến giữa đêm, lững thững không hẹn. Chỉ nội nhan đề tập thơ cũng làm người đọc sững sờ. Phiêu nhiên ủ mộng nắng gió bất thần. Bỏng cháy cho thơ hiện về trong bát ngát, cho sóng triều dồn lại vi vu.

 

Ngày xưa vua Phục Hy thấy chim Phượng đậu xuống cây ngô đồng thì biết đây là cây quý, liền sai lấy gỗ cây làm nhạc khí gọi là Dao cầm. Nhắc chuyện cổ đại hồng hoang vì những con chim huyền sử. Huyền sử dẫn đến huyền thoại để ở đó ly tao dâng lời. Tiếng dao đã ngân, hồn lâng về đâu trong đêm mưa? Thơ ngập lời cổ điển. Cổ điển ở chỗ những lời ấy bây giờ ít ai nói đến vì nó đã thành sáo ngữ. Chỉ có nội công thâm hậu mới vực dậy đem về sức sống mới,

 

Còn tôi lơ đãng

nhặt

hồn cỏ hoa

Một ngày qua

một người xa

Một ngàn thu khóc

chiều tà rưng rưng...

(Hồn cỏ hoa)

 

Cỏ hoa đã bay, như bông liễu trong câu thơ Tô Đông Pha,

 

Chi thượng liễu miên xuy hựu thiểu

Thiên nhai hà xứ vô phương thảo

(Tô Đông Pha)

 

Lìa cây bông liễu phiêu bồng

Ven trời vạn nẻo cỏ hồng muôn phương

[Mây ngàn cỏ nội đâu không là nhà ?]

(Vũ Hoàng Thư phỏng dịch)

 

Chỉ mình nhà thơ đứng đó giữ lại phần hồn, lơ đãng cầm nắm trong tay tinh cốt cỏ hoa. Ôi, phiêu hốt làm sao! Chữ Một lập lại trong hai câu lục bát cuối như muốn nhấn mạnh gợi khêu miên trường trông ngóng, và kết tụ thành lệ rưng rưng. Rưng rưng vì sầu dâng mà phải ngăn, kìm hãm lại. Hay đằng đẳng đợi chờ trong một khúc lục bát ngắt dòng khác,

 

Gọi người từ phía tà dương

có chờ ta

cuối con đường trắng mây

(Gọi)

 

Thi sĩ đang tự nhủ lấy mình hay thi sĩ nói giùm nhân gian những điều bất khả, những cơn mộng giữa chừng về đâu đó ở đêm khuya, bởi chưng “cuộc sống đã trót mang hình giọt lệ”. Tài tình ở chỗ gọi điều xa xăm rồi đem về bỏ lửng. Để làm gì? Không cần thiết phải giãi bày, có chăng bật dậy nỗi mong manh của nhân sinh, của lựa chọn khôn hàn tư lự,

 

Đừng chờ...

đâu chắc ngàn sau...

Hãy chờ...

có lẽ ngàn sau...

sẽ là...

(Mây)

 

Thiền sư cởi áo che quỳnh

Nghe trong khuya khoắt...

trở mình,

hạt sương...

(Đêm chờ quỳnh hé nụ)

 

Có lúc nỗi nhớ quê vỡ bùng trong niềm bất lực lưu vong, nâng chén hừng ca nhưng chốn ấy đã xa tít không còn. Thi sĩ hiêu nhiên mang hồn kiếm sĩ, chỉ muốn một vung tay chém rụng chia cách nghìn trùng. Thơ đẹp như một khung gương, rồi vỡ nát thành muôn mảnh như cõi lòng,

 

Chém xuống dòng sông trăm nhát kiếm

Nước vỡ... như lòng ta trưa nay...

(Bài tặng Doanh Doanh)

 

Nhà thơ luôn ngậm mối cô đơn một mình bởi vui buồn đó là nỗi riêng, trần gian kia đùa vui trong kệch lạc, gào khóc khi khắc khổ nghịch đường. Cứ mặc kệ họ cất bước đưa chân, thi sĩ đứng lại. Vì sao? Bởi vì... Bởi vì và ba dấu chấm, không nói và bỏ ngưng nhưng có lẽ tự đáy sâu tiền kiếp đã chứng nghiệm cái vô lý của cuộc đời, 

 

Trên con đường mọi người đang đi

Tôi một mình đứng lại...

Bởi vì...

(Chữ)

 

Rất nhiều câu thơ của Thu Dung chấm dứt bằng ba dấu chấm. Sự bỏ lửng để cho độc giả mường tượng những gì kế đến? Sự mời gọi lên chung chuyến tàu cùng hồn hoang lơ đãng? Hay mọi thứ chỉ là hai mặt sấp ngửa, lựa chọn nào mà không có hư hao?

 

Những ai mất niềm tin

Hãy tin: mình đã mất

(Tin)

 

Say từ khi... lạc dạ

Hay... lạc dạ rồi say?

(Thiền sư)

 

oOo

 

Tập thơ “Con chim nhặt hạt ngô đồng / Còn tôi lơ đãng nhặt hồn cỏ hoa” với hơn một trăm bài thơ dàn trải qua nhiều chủ đề. Hầu hết là những bài thơ có vần điệu, những bài lục bát đẹp, ở lời cũng như ý, như  “Hồn Cỏ Hoa” được trích hai câu từ bài thơ làm nhan đề tập thơ. Tôi lướt nhanh tập thơ trong đêm mưa, mưa bên ngoài cùng những rầm rì tương ứng bên trong. Viết vội đôi lời biểu cảm vì chưa có cơ hội đọc hết nhưng đã cảm nhận được một hồn thơ kín đáo ngậm ngùi, có khi quắt quay cuồng nhiệt, và lắm khi thăm thẳm cõi bờ thơ mồng bằng một phong thái kỳ thú, thi vị. Người thơ Tôn Nữ luôn để lại trong lòng người đọc một khí hậu lãng đãng của luyến nhớ, kỷ niệm và mất mát, không nói ra nhưng đều hướng về một chốn nơi đã không còn, quê hương. Ngay cả khi ấm áp nhất, nàng vẫn quạnh hiu hồn lẻ, mang mang lữ thứ,

 

Và nắng cũng buồn hơn thuở xưa...

(Đừng)

 

Cảm tạ nhà thơ Tôn Nữ Thu Dung đã có nhã ý tặng sách, cũng như đem đến nhân gian một trời thơ vô ngần hoa cỏ.

 

Vũ Hoàng Thư