Bình Thuận là quê hương của biển xanh và nắng gió. Miền đất cực Nam Trung Bộ này đã sinh ra nhiều nhà thơ tài hoa. Một điều thi vị là ở quê hương Bình Thuận có đến 3 nhà thơ đều có bút hiệu tên Khanh. Đó là Vũ Anh Khanh, Hoài Khanh và Thiếu Khanh.
VŨ ANH KHANH là bút danh của Võ Văn Khanh. Ông sinh năm 1926 tại Mũi Né thuộc thành phố Phan Thiết tỉnh Bình Thuận, qua đời vào năm 1956 (?). Vũ Anh Khanh là một cây bút chuyên viết truyện ngắn và tiểu thuyết. Tác phẩm Vũ Anh Khanh có giá trị, tiêu biểu cho dòng văn chương thời kỳ chống Pháp ở Nam Bộ. Nhưng dường như nhiều người chỉ nhớ đến Vũ Anh Khanh qua bài thơ "Tha La xóm đạo":
"Đây Tha La xóm đạo
Có trái ngọt, cây lành
Tôi về thăm một dạo
Giữa mùa nắng vàng hanh
..."
(Trích bài thơ "Tha La xóm đạo")
Từ khi ra đời đến hôm nay, bài thơ "Tha La xóm đạo" đã được gần 70 năm. Qua thời gian, "Tha La xóm đạo" vẫn còn đọng mãi trong lòng người yêu thơ và sống mãi với đời.
Nhà thơ HOÀI KHANH tên thật là Võ Văn Quế, sinh ngày 13 tháng 6 năm 1933 tại Đức Nghĩa, Phan Thiết. Ông từ trần vào lúc 2 giờ ngày 23 tháng 3 năm 2016 tại Biên Hòa, Đồng Nai. Từ thưở đôi mươi, Hoài Khanh đã viết những câu thơ mà khi đọc xong nhiều người cảm nhận như có cơn gió buốt lạnh thổi buốt qua tâm hồn mình:
"Qua sông là một nhịp cầu
Qua tôi là một kiếp sầu vô chung"
Thuở bình sinh, Bùi Giáng - một nhà thơ, một nhà giáo và là một nhà biên luận - khi đọc tập thơ "Dâng rừng" của Hoài Khanh phải kinh ngạc thốt lên: "Anh chưa quá hai mươi tuổi, anh làm những vần thơ mà Nguyễn Du, Nguyễn Khắc Hiếu tái sinh nghe được phải lạnh mình trước cái vĩ đại, hồn nhiên của một tài hoa chưa ráo máu đầu. Cái vẻ ngây thơ thăm thẳm của lời thơ chỉ những thiên tài xuất chúng mới có được". Rất nhiều người yêu thơ mãi đến hôm nay vẫn còn say mê bài thơ "Ngồi lại bên cầu" của Hoài Khanh.
Hoài Khanh đã để lại dấu ấm sâu đậm trong nền thi ca Việt Nam ở hậu bán thế kỷ hai mươi.
"Rồi em lại ra đi như đã đến
Dòng sông kia vẫn cứ chảy xa mù
Ta ngồi lại bên cầu thương dĩ vãng
Nghe giữa hồn cây cỏ mọc hoang vu".
(Trích: "Thân phận")
THIẾU KHANH tên thật là Nguyễn Huỳnh Điệp, sinh năm 1942 tại làng Bình Thạnh thuộc huyện Tuy Phong tỉnh Bình Thuận. Ông hiện sống tại thành phố Hồ Chí Minh. Thiếu Khanh làm thơ, viết văn, dạy học và làm biên dịch... Đối với thơ, Thiếu Khanh đã xuất bản được các thi phẩm: Khơi dòng (In chung, 1968), Trong cơn thao thức (1971). Bên cạnh, Thiếu Khanh còn soạn và xuất bản tự điển Việt Anh.
Nhiều người yêu thơ nhớ mãi những câu thơ của Thiếu Khanh. Những ai có tâm hồn thi sĩ đều thấy hai câu thơ của Thiếu Khanh gần với tâm sự của mình:
"Yêu em ta bỗng thành thi sĩ
Thơ lính hong ngời mắt mỹ nhân"
Thơ Thiếu Khanh nhiều cung bậc tình cảm. Bên cạnh những bài thơ trữ tình, Thiếu Khanh có những câu thơ hào sảng,lãng mạn đầy khí phách của một hiệp sĩ giang hồ:
"Ngày rỗi nằm khoèo xem tiểu thuyết
Kiều Phong ngộ sát ả A Châu!
Hỡi ơi đời chẳng dung hào kiệt
Càng lắm tài hoa chóng bạc đầu
Ta đâu muốn cao như ngọn núi
Suốt đời bịa đặt những tình nhân
Rừng sâu ngày tháng đi lầm lũi
Nhớ thương hờ cho đỡ mỏi chân
Lòng người hẹp như chữ O nhỏ mọn
Nên không dung nổi một chân tài
Em từ chối cùng ta mưu việc lớn
Đời chỉ dùng ta một chú cai!
..."
(Trích: Đời không dung người hào kiệt)
Bài thơ cũng nói lên tâm trạng của những người bất đắc chí, không gặp thời trong một giai đoạn xã hội. Đây cũng là nỗi lòng của nhiều người trong một giai đoạn lịch sử nào đó của cuộc đời mình.
Thơ Thiếu Khanh bàng bạc hình ảnh của làng Bình Thạnh quê hương anh. Làng biển xa xôi ấy thuộc tỉnh Bình Thuận đã đi vào thơ, gắn bó tình cảm,cùng những ưu tư, trăn trở về cuộc sống của Thiếu Khanh trong cuộc đời:
Về Bình Thạnh nghe con chim kêu
“thương cô áo cụt”
Lòng xốn xang bứt rứt chỗ ăn nằm
Đã thay lá cánh rừng xưa mấy lượt
Tội con chim chung tình thương suốt mười năm
Mười năm là tính lần thay lịch
Ba ngàn sáu trăm năm mươi ngày
Một ngày dài suốt ba năm nhớ
Ai đếm nhớ bằng những lóng tay
Mười năm lưu lạc không về biển
Tiếng sóng trong anh đã nhạt nhòa
Rốt cuộc anh thành tên lãng tử
Lạt dần giọt muối ngấm trong da
Con chim biểu thương cô áo cụt
Mười năm anh tiếc áo em dài
Quê anh chất phác như bầu bí
Em ngại về làm khách vãng lai
Ai nói dối con chim kêu “bắt cô trói cột”
Anh làm sao nỡ trói lòng mình
Em bay cho hết mười năm nhớ
Để lại ngàn năm phấn bướm tình
Dẫu không muốn giết người trong mộng
Biết giấu vào đâu nỗi nhớ thương
Trương Chi thổi sáo trên sông nước
Anh thổi lòng anh giữa phố phường
Mười năm - hay tiếp trăm năm nữa
Nghe tiếng chim lòng vẫn xốn xang
Dẫu tu nghìn năm chùa Cổ Thạch
Anh cũng không sao đến Niết Bàn
Mười năm trở về làng Bình Thạnh
Con đường cát nóng rát bàn chân
Ước chi hồi đó em tan biến
Như thể chưa từng xuống thế gian.
(Bài thơ: "Mười năm")
Các nhà thơ Vũ Anh Khanh, Hoài Khanh và Thiếu Khanh xuất hiện trên thi đàn vào những thời đại, thời điểm khác nhau. Nhưng, trong thơ cả Tam Khanh đều có một nét chung là thể hiện tình yêu sâu đậm đối với quê hương, đất nước. Mỗi người mỗi cung bậc đã góp phần làm cho dòng chảy của thi ca Việt Nam thêm phần phong phú và đầy hương sắc.
LÊ NGỌC TRÁC
Phố biển La Gi, mùa Hạ 2016
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D859054060.-%3B)