(dutule.com, ngày 5 tháng 8 - 2017): Mơ ước thực hiện cuốn từ điển “Chữ Nghĩa dân gian qua các thời đại” của nhà văn Nhất Giang, nhen nhúm từ trước biến cố tháng 4-1975 ở quê nhà. Nhưng mãi tới hôm nay tháng 8 năm 2017, ước mơ đó của Nhất Giang mới thành sự thật.
Trong “Đôi lời tâm sự” trước khi bước vào cuốn từ điển “Chữ Nghĩa dân gian qua các thời đại” (CNDGQCTĐ dày 600 trang, chữ nhỏ, giấy láng, do nhà XB Chiêu Dương Hải ngoại ấn hành), nhà văn Nhất Giang kể rằng, ngay từ khi còn rất trẻ, ông đã thành lập thi văn đoàn Hoa Đôi Mươi, tập hợp khá đông những người trẻ cùng xu hướng. Đồng thời một số đoàn viên cũng đồng ý với ông thực hiện một cuốn từ điển, gọi là “Từ Điển chữ nghĩa dân gian” - - Thời điểm đó, miền Nam phát sinh rất nhiều từ mới… Nhưng vì nhiều lý do, tham vọng vừa kể của Nhất Giang và một số bạn trẻ không thành. Tuy nhiên, năm 1970, trong lúc làm ký giả cho tờ Tiền Tuyến, Nhất Giang lại đem chuyện thực hiện cuốn Từ Điển với nhà báo Lê Thiệp (báo Chính Luận) - - Một người bạn cùng giới và theo Nhất Giang thì, đó là người uyên bác và rất “tếu”. Lê Thiệp đồng ý ngay. Nhưng dự án của cuốn từ điển lại bị dang dở vì biến cố tháng 4-1975.
Sau năm 1975, chọn định cư tại thành phố Sydney, Úc châu, nhà văn Nhất Giang đã liên lạc với nhà báo Lê Thiệp, sau khi họ Lê dừng bước giang hồ, định cư ở Hoa Thịnh Đốn, với thành tựu thương mại đáng kể là hệ thống phở 75…
Nhất Giang tâm sự:
“Tôi nhắc lại với Lê Thiệp về chuyện quyển ‘Từ điển chữ nghiã dân gian’ và bạn tôi hứa chắc như bắp OK. Lần này nhất định tớ sẽ ‘vén tay áo’ hoàn thành với cậu quyển sách này…”
“Nhất Giang kể tiếp:
“Nhưng – có lẽ Lê Thiệp không có duyên với quyển sách này cho nên cho đến khi nằm trên giường bệnh và trước khi từ giã cõi đời, Lê Thiệp còn viết cho tôi mấy giòng chữ: ‘khất nợ’ trong lá thư sau cùng Thiệp gửi cho tôi: ‘Giang ơi, tôi nợ cậu một lời hứa quá nặng, nhưng sức khỏe không cho phép, cho mình xin lỗi Giang. Đọc thư bạn mà nước mắt tôi chảy đầm đìa rồi tôi tự nhủ với lòng ‘thôi thì mình phải tự làm vậy, có nhiêu làm nhiêu. “Thế là bắt đầu từ năm 2000 tôi bắt tay vào việc.
“Vì công việc quá bận, phần vì theo với thời gian trí nhớ cũng đã bị ‘cùn’ đi rất nhiều cho nên mãi đến năm 2015 quyển sách mới ‘tạm’ được gọi là hoàn thành. Tuy nhiên - mặc dù đã hết sức cố gắng - tôi biết rằng đây chỉ là một công việc nhỏ bé và thô thiển vì nó còn thiếu sót rất nhiều.
“Thêm một chi tiết nữa là cho đến thời điểm này có rất nhiều ‘chữ nghĩa dân gian’ mới liên tiếp xuất hiện trong dân gian ở trong nước cũng như ở hải ngoại mà tôi không biết hoặc không có cơ hội góp nhặt cho đầy đủ được. Vậy, kính xin quý bạn đọc hiểu dùm và lượng thứ cho và tôi cũng rất mong có được những sự bổ khuyết của tất cả quý vị nào có hứng thú với việc sưu tầm những ‘chữ nghĩa dân gian’ trước đây, hiện nay cũng như trong tương lai…”
.
Điều rất đáng nói, theo tôi là khi bước vào nội dung tác phẩm, ngoài phần giải nghĩa thì, tất cả những từ nào có thể được “minh diễn” bằng ca dao, tục ngữ, thi ca, hay giai thoại văn chương… Tôi cho đây là một điểm son đáng kể của nhà văn Nhất Giang khi ông soạn cuốn Từ điển CNDGQCTĐ.
Vì từ trước đến nqy, các nhà biên soạn từ điển, dường như chưa ai làm như vậy. Cũng như từ trước tới nay, những chữ “đường phố” chưa được một học giả, nhà văn nào sưu tập, thích nghĩa và in thành sách như trường hợp nhà văn Nhất Giang.
Tôi thí dụ khi ghi lại hai chữ “à ơi” nằm trong mẫu tự “A” của CNDGQCTĐ, tác thích-nghĩa là:
“Tiếng ru con. Cũng là tiếng la rầy sự biếng nhác: cậu à ơi tối ngày!
“À ơi, con ngủ cho ngoan / cha con lo chuyện nước non chưa về (ca dao)”.
(Trích Từ điển CNDGQCTĐ, trang 12)
Hay, ở mẫu tự “T” với hai chữ “Tí toáy” tác giả thích-nghĩa là:
“Máy mó, rờ rẫm. Cử chỉ xàm sỡ của nam giới đối với phụ nữ: Quân tử có thương thì đóng cọc / xin đừng máy mó nhựa ra tay (Hồ Xuân Hương” (Trích Từ điển CNDGQCTĐ, trang446. Vân vân…
Vẫn theo tôi, đây là cuốn từ điển tuy chưa được hoàn hảo, như nhìn nhận của chính tác giả; nhưng nó vẫn là cuốn từ điển đầu tiên của chúng ta ở lãnh vực chữ nghĩa dân gian vậy. .
.
Cần liên lạc với nhà văn Nhất Giang, xin thư về: PO Box 64, Cabramatta, NSW 2166,
Australia. Phone (02) 9725-6444. Cell phone: 04 18 669 981. Fax: (02) 9725 6446. Email: nhatgiang@chieuduong.com.au