dutule.com (ngày 26 tháng 12-2016): Với những người quan tâm tới sinh hoạt ngôn ngữ Việt, hẳn không thể không nhận ra hiện tượng:
-Tiếng Việt ngày một một mất đi sự trong sáng, nếu không muốn nói là xấu đi bởi xu hướng sử dụng ngôn ngữ một cách bừa bãi, lai căng hoặc, viết tắt một cách tùy tiện…của một số người trẻ thành thị, hôm nay.
-Hiện tượng này, ngày một lan tràn qua nhiều Facebook, hoặc nội dung trong Email, được trao đổi bởi số người trẻ đó.
Chúng ta cùng hiểu, mỗi giai đoạn, mỗi thời kỳ, đều có những ngôn ngữ hay cách nói riêng, phản ảnh phần nào đặc tính của giai đoạn, hoặc thời kỳ ấy.
Tuy nhiên, điều đó, không có nghĩa ngôn ngữ bị “bẹo dáng”, làm cho dị dạng…đáng tiếc như hiện tại.
Rất may, theo tôi, bên dưới dòng chảy của sự hình thành một thứ ngôn ngữ mang tính “fast food” hay, “mì ăn liền” thì, chúng ta cũng có một ngôn ngữ mà, tôi xin tạm gọi là “Ngôn ngữ mạch ngầm”: Sáng tạo trên những tiêu chí căn bản như hợp lý, tượng hình, tượng thanh, sâu sắc, hàm xúc (đã nghĩa)… một cách đẹp đẽ, mới mẻ, trong sáng dưới tầng sâu.
Đó là thứ ngôn ngữ được lặng lẽ duy trì, khai triển bởi những người trẻ viết văn, làm thơ hôm nay. Rõ nhất, nhiều nhất ở kênh mạch thi ca, theo tôi.
Trong số những người viết trẻ lắng tâm, tìm đến “ngôn ngữ mạch ngầm” đó, có Lê Đức Hoàng Vân.
.
Cách đây không lâu, qua một bài viết của nhà văn Đặng Phú Phong, tôi được biết cõi-giới thi ca mang tên Lê Đức Hoàng Vân.
Giới thiệu 5 bài thơ của Lê Đức Hoàng Vân, họ Đặng ghi nhận:
“… Đọc xong 5 bài thơ, cảm xúc tôi là gai. lạnh. Nỗi cô quạnh nhẹ. chậm nhưng rất chắc, từ từ đi vào tâm hồn. Như một lưỡi cưa máy do tác giả chính là người đẩy cái máy cưa đó, lạnh lùng đưa thẳng vào, và, tôi không thể né tránh. Cả 5 bài đều có những ý tưởng mới. lạ. Chữ dùng cũng khá lạ lẫm trong ngữ cảnh trong veo như có cánh. Tôi chọn bài Người Đàn Bà Với Cây Dù là bài tôi cho là nổi trội nhất và tôi thích nhất để phân tích và cảm nhận. Nói ‘tôi thích nhất’ có nghĩa là trong bài viết ngắn này một phần xây dựng trên cảm tính!
“Không gian mở màn cho bài thơ là một không gian ướt và lạnh. Ướt vì mưa. Lạnh vì sự cô độc đáng sợ của người đàn bà. Có một cái gì đó báo hiệu cho thân phận người đàn bà này. Vì mưa không phải là những giọt tí tách, là những giọt ân cần mà mưa là những chiếc roi gai. sắc. quất sâu như cắt vào da thịt của người đàn bà nhỏ bé: ‘Người đàn bà với cây dù ẩn vào đêm sũng nước Những roi mưa quất ngã chiếc bóng nhỏ nhoi xuống mặt đường đen nhánh’. Và, ‘Đêm vắng tanh vặn mình theo gió lạnh’“. Ai vặn mình? Đêm hay người đàn bà? Tôi cho rằng cả hai. Đêm vặn mình để làm khó người đàn bà. Người đàn bà vặn mình để tránh đi cái vặn vẹo của bóng tối như muốn ép thân thể mình, nuốt chửng thân thể mình. Đồng lõa với bóng đêm là cơn gió tê buốt thịt da. Chữ Vặn trong câu này là một chữ ‘đạt’. ‘Người đàn bà vặn khô nỗi lo, cổng nhà còn để ngỏ Mỗi người lướt qua đều ném lại nỗi thẫn thờ’
“Phải nói câu ‘Người đàn bà vặn khô nỗi lo’ là một câu thật sáng tạo. Tiếc là tác giả không chấm câu ngay tại đây. Cho dứt khoát. Đủ rồi. Không nên phết (,) để nối theo cổng nhà còn để ngỏ…” (Nguồn Website Du Tử Lê.com)
Khởi từ đó, mới đây, tôi được đọc thêm một số thơ khác, của Lê Đức Hoàng Vân.
.
Vẫn nằm trong “ngôn ngữ mạch ngầm” với tiêu chí hợp lý, tương phản, Lê Đức Hoàng Vân, trong bài “Trở về”, viết:
“… Ngày trở về - chân nứt nẻ bước mau
Đường quá xa sao đời ta ngắn lại
Quả đầy cây sao bàn tay mỏi hái
Đời xum xuê sao em úa thu tàn
Còn lại gì
Những vết rạch thời gian
Cứ buốt rát mỗi khi gió thoảng
Xiêu vẹo bước đời hốt hoảng
Khắc khoải lời nhắc nhở trước bình minh
Mùa chưa đi
ngày già nắng tái sinh…”
(Tôi rất thích hình ảnh “ngày già nắng tái sinh…”)''
Cũng vậy, tôi rất thích những tính từ như “ngày vàng”, “sự im lặng” báo trước“dông bão tả tơi”, “lẵng nhẵng trên cành”, hoặc “luống cầy như những vết nhăn”…, trong bài “Tháng Mười”. Chúng không mới, nhưng thích hợp và, tượng hình:
“… Sự im lặng báo về dông bão tả tơi
Ngày vàng như chiếc lá chờ rơi, vẫn lẵng nhẵng trên cành dù đã lìa nhựa sống.
(…)
“Những nông dân quắt queo trên cánh đồng lầm lũi
Đôi vai khẳng khiu gánh nặng những dé lúa mập oằn
Luống cày như những vết nhăn
Hằn trên đất đai màu mỡ…”
Và, những hình ảnh khá mới, cũng trong bài “Tháng Mười” đó:
“… Phía sau lưng chòng chành cánh đồng xanh
Phía sau lưng nhăn nhúm mùa đông nặng trĩu
Người cứ cắm cúi đi mà đâu có hiểu
Phía sau lưng, chiếc đòn gánh vẫn chạy theo
Trước mặt là tháng mười như vách đá cheo leo!”
Hay vừa tượng thanh, vừa tượng hình như:
“…Giọt buồn xé tiếng mưa rơi
Giọt như vạt nắng, hong trời ẩm sương”
(Trích “Đêm nghe Richard Clayderman”)
Vân vân…
.
Tôi trộm nghĩ, chúng ta có quyền tin tưởng tương lai, một ngày nào, tiếng thơ họ Lê, sẽ rực rỡ; khi mà Hoàng Vân hôm nay, chỉ mới bước vào tuổi hăm ba…”
Du Tử Lê,
(Calif. Dec. 2016)
.
Mời đọc dăm bài thơ Lê Đức Hoàng Vân.
THÁNG MƯỜI
Tháng mười mang trong hồn điều chi
Mà nặng nề, như sắp vắt xoắn bầu trời ẩm đạm
Mà lặng cả một màu tro xám
Sự im lặng báo về dông bão tả tơi
Ngày vàng như chiếc lá chờ rơi, vẫn lẵng nhẵng trên cành dù đã lìa nhựa sống.
Đất vẫn thênh thang rộng
Trời đã hẹp lại rồi
Thời gian chưa kịp đổi ngôi
Bóng đen vội chụp lên ngày ngắn ngủi
Những nông dân quắt queo trên cánh đồng lầm lũi
Đôi vai khẳng khiu gánh nặng những dé lúa mập oằn
Luống cày như những vết nhăn
Hằn trên đất đai màu mỡ
Hằn lên bao điều quái gở
Đất được mùa mà người trồng trọt vẫn đói nghèo
Tháng mười như vách đá trơn nhẵn, cheo leo ngăn với mùa xuân, người trèo khó vượt
Gió như lưỡi dao, thở dài thườn thượt
Cắt mùa đông thành những lát lạnh cứa thấu xương
Tháng mười như mụ phù thủy áo đen, chẳng buồn soi gương,
Tay gân guốc bủa vào mùa đông những lưới mưa buốt lạnh
Đất màu mỡ sao không là đất thánh
…………………………………….
Người nông dân ném gánh lúa
Dấu chân phèn vàng úa nẻo thị thành
Phía sau lưng chòng chành cánh đồng xanh
Phía sau lưng nhăn nhúm mùa đông nặng trĩu
Người cứ cắm cúi đi mà đâu có hiểu
Phía sau lưng, chiếc đòn gánh vẫn chạy theo
Trước mặt là tháng mười như vách đá cheo leo!
TIẾNG GÀ VỠ ĐÔI
Con sông phơi bụng giữa trưa
Đất khô cháy họng, khát mưa
Giếng khoan đứt đáy sông
chưa thấy gì!
Mùa say nắng - loạng choạng đi
Lúa xanh chưa kịp dậy thì - rưng rưng
Não nề người nỡ quay lưng
Đành thôi!
buôn thúng, bán bưng quê người.
Tiếng rao
Chen giữa tiếng cười
Chân phèn mài khắp nẻo đời gần xa
Giọng quê đẫm nỗi nhớ nhà
Chao nghiêng giấc ngủ, tiếng gà vỡ đôi
Thời gian trôi
Thời gian trôi
Giấc mơ lũ cuốn
Vỡ đôi tiếng gà!
(Những ngày miền Trung mưa lũ - Tháng 12/2016)
SÀI GÒN CUỐI ĐÔNG
Sài Gòn cuối mùa áp thấp
Nắng mưa bất chợt bần thần
Gió len lén gieo rét mướt
khăn quàng lạ lẫm bước chân
Sài Gòn bỗng nhiên trở lạnh
Chiều thương khói bếp quê nhà
Quấn quýt chút tình rau chại*
Bồn chồn điên điển** ngõ xa
Sài Gòn cuối đông lóng ngóng
Dằn lòng đừng để ướt mi
Trời co ro ôm khối lạnh
Giọt buồn giăng lối người đi
Sài Gòn ... ai thêm một tuổi
Quên mây đợi tím góc sầu
Ngỡ ngàng cuối mùa gặp lại
Người
Và ánh mắt rất sâu.
Sài gòn 12/2016
………………………………………………………………………………
(*)Rau chại: Một loại rau rừng, có đọt non cong tròn, là món rau đặc sản của miền Tây Nam bộ (dòn, ngọt, dùng nhúng lẫu, xào thịt, luộc,…)
(**)Điên điển: loài hoa màu vàng thường được trồng ở lối đi hoặc mọc dại theo kênh rạch miền đồng bằng sông Cửu Long, dùng nấu lẩu, làm dưa chua, kho cá hoặc ăn sống.
TRỞ VỀ
Những ngày không mùa không biết nắng hay mưa
Bàn chân mỏng áp mặt đường bỏng rực
Tay luồn gió ngày đêm thao thức
Chẳng nắm được gì
Đôi tay gầy cố níu những chuyến đi
Xuôi ngược trần gian trũng sâu khóe mắt
Lầm lũi bước nương theo bờ héo hắt
Biết ai chờ cuối nẻo nhỡ nhàng…
đau!
Ngày trở về - chân nứt nẻ bước mau
Đường quá xa sao đời ta ngắn lại
Quả đầy cây sao bàn tay mỏi hái
Đời xum xuê sao em úa thu tàn
Còn lại gì
Những vết rạch thời gian
Cứ buốt rát mỗi khi gió thoảng
Xiêu vẹo bước đời hốt hoảng
Khắc khoải lời nhắc nhở trước bình minh
Mùa chưa đi
ngày già nắng tái sinh
ĐÊM NGHE RICHARD CLAYDERMAN
Tay đẩy gió tay xô mưa
Lùa đêm tối, gom nắng trưa
Giọt đàn rơi xuống - lá xưa xanh rừng
Giọt đuổi nhau - giọt ngập ngừng
Xâu thành chuỗi nhớ treo lưng chừng đời
Giọt buồn xé tiếng mưa rơi
Giọt như vạt nắng hong trời ẩm sương
Tay ai buông sợi tơ vương
Trói hồn người giữa vô thường
Đêm vơi!
LĐHV.